TÜRKİSTANDER Başkanı Burhan Kavuncu, son günlerde “zorla sınırdışı etme” ve “GGM’lerde işkence”iddialarının artması üzerine bir açıklama yaptı. Açıklama metnini sunuyoruz.
Türkiye Göç İdaresi son aylarda insanlık dışı uygulamalara başladı. Yakalanan göçmenler, dayak ve çeşitli işkencelerle “deport edilmeyi kabul ediyorum” yazılı belgeleri imzalamaya zorlanıyor. Bu şekilde yüzlerce göçmenin sınırdışı edildiği tahmin ediliyor. Bir göçmenin, yakalandığı zaman sınırdışı kararına itiraz edebilmesi için bir hafta süresi olduğu bilinmektedir. Göç idaresi en son 56 göçmeni, avukatları ve aileleri ile görüştürmeyerek itiraz haklarını engelledi. Bu göçmenlerden 5’inin Özbekistan’da gözaltında olduğunu tespit ettik. İsmi ve ses kaydı bizde mahfuz bulunan bir Özbek, “Türkiye’de işkence gördüğünü ve zorla deport edildiğini” söylüyor. Bir diğeri de aynı şeyleri ailesine anlattı.
Göçmenlerin geri gönderildiği ülkelerden Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’ın durumu ise oldukça ürkütücü. Bu ülkelerde dindarlara yönelik baskılar ve hak ihlalleri son derece yaygın. Esasen söz konusu ülkelerden göçün bir sebebi de, uygulanan zulümler.
Özbekistan 2023’ü işkence ve ölüm tartışmalarıyla geçirdi. Yetkililerin açıklamalarına göre İçişleri bakanlığı sorgulama merkezlerinde ve hapishanelerde, işkence ve ölüm olayları yaygın bir şekilde devam ediyor.
Özbekistan Âli Meclisi tarafından 2021’de kurulan “İşkenceye Karşı Ulusal Önleme Komisyonu” bu sene içinde cezaevlerinde işkence yapıldığına dair 139 şikayet geldiğini , hepsinin asılsız çıktığını açıkladı. Bir milletvekili “bu kadar vatandaşa yalancı diye hakaret eden kurumun bir soruşturma açması gerekmiyor muydu?” diye soruyor.
Sadece 2023’ün son aylarında Semerkand, Boke, Çilenzar, Taşkent’te bir çok kişinin sorgu sırasında kalp krizi veya benzer hastalıklardan öldüğü, emniyet binalarının penceresinden atlayarak intihar ettiği haberleri medyada yer aldı. Ombudsman ve komisyon raporları, ailelerin ve basının iddiaları, birbirini suçlayan yetkililer, Özbekistan’da işkencenin önüne geçilemediğini göstermektedir.
Bu ülkelere (kendi isteği ile veya zorla) geri dönen göçmenlerin yargılanmaları ve uzun süreli hapis cezalarına çarptırılmaları ise ayrı bir hukuk faciasıdır. Özbekistan’a dönen Alijon Mirganiev (7 sene hapis) ile Tacikistan’a dönen Azimjon Toshpulatov (6.5 sene hapis) “eşinin izinsiz Kur’an dersi vermesi” gibi hukuk dışı gerekçelerle ceza almışlardır.
Türkiye yetkili makamları, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan gibi ülkelerin hazırladığı suçlu listelerine itibar etmemeli ve göçmenleri iade uygulamasına son vermelidir.
Burhan Kavuncu
TÜRKİSTANDER
Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği
Başkanı
