(krıl ve latında)
“Чегара билмас мухбирлар” ташкилоти матбуот эркинлиги бўйича чиқарган 2019 йилги баёнотида Ўзбекистонни 180та давлат ичидан 160-ўринга жойлади.
Ўзбекистон мазкур нуфузли ташкилотнинг ўтган йилги ҳисоботида ҳам айни ўринда эди. Бу йил Туркманистон матбуот эркинлиги бобидаги энг ёмон мамлакат дея топилди ва 180-ўринни олди. 1-ўринда Норвегия.
Ташкилотнинг ёзишича, Президент Ислом Каримов вафотидан уч йил ўтиб, бир вақтлар Ер сайёрасининг энг қаттиққўл диктатураларидан деб кўрилган Ўзбекистонда муз эрий бошлаган. Баъзилари қарийб 20 йилга қамалган журналистларнинг охиргилари ҳам озод қилинди, лекин ҳали оқланганлари йўқ.
Жонли равишда сиёсий кўрсатувлар узата бошланди ва баъзи ахборот воситалари коррупция ва мажбурий меҳнат каби нозик масалаларни ёрита бошлаган.
Аммо, ҳукуматнинг энг юқори табақаларини танқид қилиш ҳали ҳам имконсиз.
Яширин кузатиш, цензура ва ўз-ўзини цензура қилиш ҳали ҳам мавжуд. Ҳукумат аъзолари ҳали ҳам матбуот устидан катта назоратга эга, дейилади ҳисоботда.
Кўплаб хабар сайтлари тўсиқ остида қолмоқда, 2018 йилда Facebook ва YouTube бир неча бор блоклаб қўйилди ва қатор блоггерлар ҳибсга олинди.
“Чегара билмас мухбирлар”га кўра, Ўзбекистон хорижий ва қувғиндаги журналистларга ўз эшикларини қайта очди, аммо жуда кам журналистларга доимий аккредитация (ишлаш рухсати) берилди.
“Сиёсий плюрализм йўқ бўлар экан ва диктатура жиноятлари жазоланмай қолар экан, матбуот эркинлигини тўла тиклаш қийин бўлади. Ҳали қилинадиган иш жуда кўп,” – дейилади ташкилотнинг Ўзбекистон борасидаги хулосасида.
Халқаро обрў
Президент Шавкат Мирзиёев жорий йил февралида халқаро индексларда Ўзбекистон Республикасининг ўрнини яхшилашга оид чора-тадбирлар бўйича қарорга имзо чекди.
Унга кўра, ҳукуматга Ўзбекистон Республикасининг халқаро рейтинглардаги паст кўрсаткичларига сабаб бўлаётган асосий омилларни аниқлаш вазифаси юклатилган.
Ўтган ҳафта Президент Мирзиёевнинг тўнғич қизи Саида Шавкатовна Мирзиёева Ўзбекистон Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги директори ўринбосари этиб тайинланди.
Президент матбуот хизматига ким раҳбар ё Ўзбекистон ахборот маконида нима ўзгарди?
2018: Матбуот эркинлиги учун икки хил йил
Ўзбекистон: Мирзиёев тўнғич қизи ҳам ишга олинди
Мирзиёевнинг собиқ матбуот котиби Алламжонов агентликни бошқаради.
“Chegara bilmas muxbirlar” tashkiloti matbuot erkinligi bo‘yicha chiqargan 2019 yilgi bayonotida O‘zbekistonni 180ta davlat ichidan 160-o‘ringa joyladi.
O‘zbekiston mazkur nufuzli tashkilotning o‘tgan yilgi hisobotida ham ayni o‘rinda edi. Bu yil Turkmaniston matbuot erkinligi bobidagi eng yomon mamlakat deya topildi va 180-o‘rinni oldi. 1-o‘rinda Norvegiya.
Tashkilotning yozishicha, Prezident Islom Karimov vafotidan uch yil o‘tib, bir vaqtlar Yer sayyorasining eng qattiqqo‘l diktaturalaridan deb ko‘rilgan O‘zbekistonda muz eriy boshlagan. Ba’zilari qariyb 20 yilga qamalgan jurnalistlarning oxirgilari ham ozod qilindi, lekin hali oqlanganlari yo‘q.
Jonli ravishda siyosiy ko‘rsatuvlar uzata boshlandi va ba’zi axborot vositalari korrupsiya va majburiy mehnat kabi nozik masalalarni yorita boshlagan.
Ammo, hukumatning eng yuqori tabaqalarini tanqid qilish hali ham imkonsiz.
Yashirin kuzatish, senzura va o‘z-o‘zini senzura qilish hali ham mavjud. Hukumat a’zolari hali ham matbuot ustidan katta nazoratga ega, deyiladi hisobotda.
Ko‘plab xabar saytlari to‘siq ostida qolmoqda, 2018 yilda Facebook va YouTube bir necha bor bloklab qo‘yildi va qator bloggerlar hibsga olindi.
“Chegara bilmas muxbirlar”ga ko‘ra, O‘zbekiston xorijiy va quvg‘indagi jurnalistlarga o‘z eshiklarini qayta ochdi, ammo juda kam jurnalistlarga doimiy akkreditatsiya (ishlash ruxsati) berildi.
“Siyosiy plyuralizm yo‘q bo‘lar ekan va diktatura jinoyatlari jazolanmay qolar ekan, matbuot erkinligini to‘la tiklash qiyin bo‘ladi. Hali qilinadigan ish juda ko‘p,” – deyiladi tashkilotning O‘zbekiston borasidagi xulosasida.
Xalqaro obro‘
Prezident Shavkat Mirziyoyev joriy yil fevralida xalqaro indekslarda O‘zbekiston Respublikasining o‘rnini yaxshilashga oid chora-tadbirlar bo‘yicha qarorga imzo chekdi.
Unga ko‘ra, hukumatga O‘zbekiston Respublikasining xalqaro reytinglardagi past ko‘rsatkichlariga sabab bo‘layotgan asosiy omillarni aniqlash vazifasi yuklatilgan.
O‘tgan hafta Prezident Mirziyoyevning to‘ng‘ich qizi Saida Shavkatovna Mirziyoyeva O‘zbekiston Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi direktori o‘rinbosari etib tayinlandi.
Prezident matbuot xizmatiga kim rahbar yo O‘zbekiston axborot makonida nima o‘zgardi?
2018: Matbuot erkinligi uchun ikki xil yil
O‘zbekiston: Mirziyoyev to‘ng‘ich qizi ham ishga olindi
Mirziyoyevning sobiq matbuot kotibi Allamjonov agentlikni boshqaradi
https://www.bbc.com/uzbek/uzbekistan-47977634
