09.05.2018
Bobomurod Abdullayev: aslida hammasi qanday yuz berdi.
7 may sanasi O‘zbekiston tarixida alohida yodda qolarli voqea va o‘zgarishlar bilan muhrlanib qoladi. Gap shundaki, O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi 159-moddasida nazarda tutilgan jinoyatlarni amalga oshirganlikda ayblangan jurnalist Bobomurod Abdullayev, o‘qituvchi va blogger Hayotxon Nasriddinov, ishbilarmon Ravshan Salayev va Shavkat Olloyorov sud zalidan ozod etildi. Shuningdek, uch nafar sudlanuvchining jinoyat ishiga aloqasi yo‘qligi tufayli, sud hukmi bilan to‘la oqlandi. Jurnalist Bobomurod Abdullayev esa axloq tuzatish ishlariga jalb etiladi, oylik maoshidan 20 foiz ulushni davlat daromadlariga o‘tkazilishi belgilandi.
Chetdan jarayonni kuzatgan inson ajablanib savol berishi mumkin: «Nahot, ushbu natija sizlarni bunchalik xursand qilsa?!», biz esa oydinlik kiritamiz: HA!
Ikki oy davom etgan sud ishida bevosita ishtirok etdim, sud majlisida sudlanuvchi, davlat ayblovchisi, advokat va guvohlarni, barcha ishtirokchilar kabi, tingladim. Odamzod eti junjikib ketar darajada voqealar batafsil aytib o‘tildi, sudya Zafar Nurmatov esa har bir holatni inobatga olib, Jinoyat-protsessual kodeksi normalari doirasida ishni olib bordi. Avvalo sud majlisidagi muhitni sizga yetkazsam, unda mustaqil jurnalistlar, inson huquqlari himoyachilari, xorijiy diplomatik vakolatxona vakillari, sudlanuvchilarning yaqin qarindosh va do‘stlari 60 kundan oshiq muddat davom etgan ishni kuzatib borishdi.
Kutilmaganda davlat ayblovchisi Qobilovning sudlanuvchi Bobomurod Abdullayevga nisbatan sud-tibbiy ekspertizasini tayinlash haqidagi iltimosnomani qo‘llab-quvvatlashi barchani hayratda qoldirdi. Shundan so‘ng, birin-ketin shunday «noodatiy» ishlar boshlandi: maqolalar yuzasidan lingvistik-mualliflik sud ekspertizasi qayta o‘tkazildi, sud tergov davrida sudya majlisga MXX tergovchi xodimlarini chaqirtirdi, ular ko‘rsatma berishdi, advokat Mayorov sudga kiritgan har bitta iltimosnoma uzoq soatlar mobaynida o‘rganilib, atroflicha ko‘rib chiqilgach, ajrim chiqarildi, davlat ayblovchisi asosiy ashyoviy dalil «O‘rim» rejasini ro‘yxatdan o‘chirishni so‘radi, «vijdoni qiynalgan» guvoh paydo bo‘ldi… Xullas, kuzatuvchilar buni kutmagani rost. Eng muhimi, sudya hukmni o‘qib turgan paytda ham jurnalist Abdullayev sud majlisidan ozod bo‘lishiga ishonmay turganlar bor edi.
Mantiqan o‘ylab qaraganda, hammasi risoladagidek bo‘ldi: advokat Mayorov yaratib berilgan barcha sharoitdan foydalanib himoya pozitsiyasini taqdim etdi, sudya o‘z vakolati doirasida ishni chuqur o‘rganib chiqdi, davlat ayblovchisi esa faqat ayblov emas, sudlanuvchilarga oqlov so‘rash jihatlarini ham nazardan qochirmadi. Eng ta’sir qilgan gap shundaki, Bobomurod ozodlikka chiqib, «Shavkat Mirziyoyev islohotlarining mevasi mana, jamiyatni liberallashuvi tomon qo‘yilgan katta qadam» deya fikr aytdi. Bexos, xayolimga shunga monand fikr bildirgan yozuvchi Nurulloh Otaxonov yodimga tushdi.
Xulosa o‘rnida bir tanishim bilan maktab davrida bo‘lgan voqeani aynan keltirmoqchiman.
«Salim ismli bola mahalladoshimiz bilan birga bir maktabda, bir sinfda o‘qiganmiz. Ammo ko‘pchilik sinfdoshlar uning ko‘ngli bo‘shligidan foydalanib, Salimni og‘aynilar qatoriga qo‘shmagan. Darsdan keyin futbol o‘ynasak, u bir chetda hammaning sumkasini ko‘tarib turardi, ba’zan darvozabon qilib qo‘ysak, xursandchiligining cheki yo‘q, rosa to‘pga tashlanib o‘ynagan. Hech esimda chiqmaydi, o‘sha kunlarning birida, o‘qishdan so‘ng besh-olti og‘ayni uyga qaytayotgandik. Sumkamni yelkamga ilish malol kelib, Salimga uzatdim. Bir tarafdan ayyorlik qilib, «oshna, shuni sen ilib ket» dedim. Uning bo‘lsa, go‘yoki «oshna» deb atalishga noloyiq kishi singari, ko‘zlari porlab ketgandi. Ichimdan achindim, u bir og‘iz shirin so‘z uchun barchaning sumkasini ilib ketishga rozi bo‘lgandi».
Mustaqil sud hokimiyatini ko‘rish, adolat qaror topishi, eng muhimi xalqning hukumatga ishonchi ortishi aslida har bir davlatda bo‘lishi shart bo‘lgan xususiyatdir. Xalq voqeadagi o‘quvchi Salim singari bu xususiyatlarning qaytishi uchun «barcha sumkani ilib ketishga» rozi.
Alisher Ro‘zioxunov
Kun.uz jurnalisti
Бобомурод Абдуллаев: аслида ҳаммаси қандай юз берди
Ўзбекистон
01:17 / 08.05.2018
62810
7 май санаси Ўзбекистон тарихида алоҳида ёдда қоларли воқеа ва ўзгаришлар билан муҳрланиб қолади. Гап шундаки, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 159-моддасида назарда тутилган жиноятларни амалга оширганликда айбланган журналист Бобомурод Абдуллаев, ўқитувчи ва блоггер Ҳаётхон Насриддинов, ишбилармон Равшан Салаев ва Шавкат Оллоёров суд залидан озод этилди. Шунингдек, уч нафар судланувчининг жиноят ишига алоқаси йўқлиги туфайли, суд ҳукми билан тўла оқланди. Журналист Бобомурод Абдуллаев эса ахлоқ тузатиш ишларига жалб этилади, ойлик маошидан 20 фоиз улушни давлат даромадларига ўтказилиши белгиланди.
Четдан жараённи кузатган инсон ажабланиб савол бериши мумкин: «Наҳот, ушбу натижа сизларни бунчалик хурсанд қилса?!», биз эса ойдинлик киритамиз: ҲА!
Икки ой давом этган суд ишида бевосита иштирок этдим, суд мажлисида судланувчи, давлат айбловчиси, адвокат ва гувоҳларни, барча иштирокчилар каби, тингладим. Одамзод эти жунжикиб кетар даражада воқеалар батафсил айтиб ўтилди, судья Зафар Нурматов эса ҳар бир ҳолатни инобатга олиб, Жиноят-процессуал кодекси нормалари доирасида ишни олиб борди. Аввало суд мажлисидаги муҳитни сизга етказсам, унда мустақил журналистлар, инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари, хорижий дипломатик ваколатхона вакиллари, судланувчиларнинг яқин қариндош ва дўстлари 60 кундан ошиқ муддат давом этган ишни кузатиб боришди.
Бобомурод Абдуллаев. Фото: Маъруф Асқаров / KUN.UZ
Кутилмаганда давлат айбловчиси Қобиловнинг судланувчи Бобомурод Абдуллаевга нисбатан суд-тиббий экспертизасини тайинлаш ҳақидаги илтимосномани қўллаб-қувватлаши барчани ҳайратда қолдирди. Шундан сўнг, бирин-кетин шундай «ноодатий» ишлар бошланди: мақолалар юзасидан лингвистик-муаллифлик суд экспертизаси қайта ўтказилди, суд тергов даврида судья мажлисга МХХ терговчи ходимларини чақиртирди, улар кўрсатма беришди, адвокат Майоров судга киритган ҳар битта илтимоснома узоқ соатлар мобайнида ўрганилиб, атрофлича кўриб чиқилгач, ажрим чиқарилди, давлат айбловчиси асосий ашёвий далил «Ўрим» режасини рўйхатдан ўчиришни сўради, «виждони қийналган» гувоҳ пайдо бўлди… Хуллас, кузатувчилар буни кутмагани рост. Энг муҳими, судья ҳукмни ўқиб турган пайтда ҳам журналист Абдуллаев суд мажлисидан озод бўлишига ишонмай турганлар бор эди.
Мантиқан ўйлаб қараганда, ҳаммаси рисоладагидек бўлди: адвокат Майоров яратиб берилган барча шароитдан фойдаланиб ҳимоя позициясини тақдим этди, судья ўз ваколати доирасида ишни чуқур ўрганиб чиқди, давлат айбловчиси эса фақат айблов эмас, судланувчиларга оқлов сўраш жиҳатларини ҳам назардан қочирмади. Энг таъсир қилган гап шундаки, Бобомурод озодликка чиқиб, «Шавкат Мирзиёев ислоҳотларининг меваси мана, жамиятни либераллашуви томон қўйилган катта қадам» дея фикр айтди. Бехос, хаёлимга шунга монанд фикр билдирган ёзувчи Нуруллоҳ Отахонов ёдимга тушди.
Бобомурод Абдуллаев оиласи билан. Фото: Маъруф Асқаров / KUN.UZ
Хулоса ўрнида бир танишим билан мактаб даврида бўлган воқеани айнан келтирмоқчиман.
«Салим исмли бола маҳалладошимиз билан бирга бир мактабда, бир синфда ўқиганмиз. Аммо кўпчилик синфдошлар унинг кўнгли бўшлигидан фойдаланиб, Салимни оғайнилар қаторига қўшмаган. Дарсдан кейин футбол ўйнасак, у бир четда ҳамманинг сумкасини кўтариб турарди, баъзан дарвозабон қилиб қўйсак, хурсандчилигининг чеки йўқ, роса тўпга ташланиб ўйнаган. Ҳеч эсимда чиқмайди, ўша кунларнинг бирида, ўқишдан сўнг беш-олти оғайни уйга қайтаётгандик. Сумкамни елкамга илиш малол келиб, Салимга узатдим. Бир тарафдан айёрлик қилиб, «ошна, шуни сен илиб кет» дедим. Унинг бўлса, гўёки «ошна» деб аталишга нолойиқ киши сингари, кўзлари порлаб кетганди. Ичимдан ачиндим, у бир оғиз ширин сўз учун барчанинг сумкасини илиб кетишга рози бўлганди».
Мустақил суд ҳокимиятини кўриш, адолат қарор топиши, энг муҳими халқнинг ҳукуматга ишончи ортиши аслида ҳар бир давлатда бўлиши шарт бўлган хусусиятдир. Халқ воқеадаги ўқувчи Салим сингари бу хусусиятларнинг қайтиши учун «барча сумкани илиб кетишга» рози.
Алишер Рўзиохунов
Kun.uz журналисти
