30 odimda farzand tarbiyasi (1 Odim)

Биринчи одим

Солиҳ ота ва солиҳа она

Фарзанд тарбиясидаги бу одимларнинг биринчиси, энг муҳими ва асоси, “ОТА-ОНАНИНГ СОЛИҲ БЎЛИШИДИР”. Модомики улар солиҳ бўлсалар, фарзандлар ҳам солиҳ бўлишади. Ёшларимиз оталари берган тарбияга кўра улғаядилар. Ҳолбуки тарбияда она отадан олдин туради, чунки ота оила тебратиш ташвишида юраркан, фарзандлар билан узун замон бирга бўладиган она ҳисобланади ва шу сабабдан фарзанд тарбиясидаги энг оғир юк онанинг зиммасига тушади. Болаларни Исломга меҳр қўйиб, унга амал қилиш иштиёқида улғайишлари учун бу чечакларга яроқли ва унумдор тупроқ лозим бўлади. Мана шоир Шавқийга қулоқ тутинг:

Гар етиштирсанг, она бир мактаб

Унинг қўлида етишар яхши бир миллат.

Она шундай зотки, унинг даргоҳида олимлар, даъватчилар ва паҳлавон мужоҳидлар етишадиган илк мадрасадир. Солиҳа онанинг (умр йўлдошининг) жамиятнинг барпо бўлишида ва етук шахсларни етиштиришида буюк аҳамияти бўлганидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам солиҳа умр йўлдоши танлашга қизиқтирдилар ва тарғиб қилдилар:

“Аёл тўрт нарса учун никоҳга олинади: моли, насаби, ҳусни-жамоли ва дини учун. Шундай экан, диндорини танла, қўлинг тупроққа қорилгур (барака топкур)”, дедилар[1].

Умматга уламоларни дунёга келтирсин дея олима, солиҳа аёлни танлаган киши барака топсин!

Умматга ботирларни дунёга келтирсин дея мужоҳид аёлни танлаган киши барака топсин!

Умматга даъватчиларни дунёга келтирсин дея даъватчи аёлни танлаган киши барака топсин!

Умматга иботадгўйларни дунёга келтирсин дея художўй аёлни танлаган киши барака топсин!

Барака топсин…

Шунинг учун, болаларнинг шахсиятларининг шаклланишида ва бу динга хизмат қиладиган қилиб тарбиялашда оналарнинг зиммаларига улуғ ва буюк вазифалар тушмоқда. Албатта, бу масалада оталарнинг зиммаларига тушган вазифа ҳам оналарникидан кам эмас.

Муҳим танбеҳ:

Ота-оналар айрим масалаларга, айниқса болаларнинг шахсиятларининг шаклланишида катта таъсири бўлган масалаларга эътиборли бўлишлари керак. Бу масала ота-онанинг ҳамкорликда иш олиб боришларидир. Яъни ота-она фарзандларнинг кўз ўнгида кундалик дарсларни бериб боришлари ва қуйидагиларга риоя қилишлари лозим:

  1. Ота ва онанинг ҳар бири бир-бирини қадрлаши, ҳурмат қилиши лозим, айниқса фарзандлар олдида;
  2. Ота-она фарзандлар олдида сен-менга бормасликлари;
  3. Ота-она оила ҳақ-ҳуқуқларида пайғамбарона йўлга эргашишлари ва улардан ҳар бири ўз зиммасидаги ҳақ-ҳуқуқларга риоя қилишлари.

Болаларнинг шахсиятларининг шаклланишида ота-онанинг
солиҳ бўлишларининг аҳамиятига доир амалий мисол

Она ҳар доим муаззиннинг намозга азон айтганини эшитган заҳоти барча ишларини йиғиштиради ва фарзандларидан ҳам шуни талаб қилади ҳамда уларга “Агар биз намозни аввалги вақтида адо қилсак, Оллоҳ бизни яхши кўради”, дея ўргатади. Кейин таҳорат қилиб, намоз ўқийди.

Шу тариқа болажонлар илк болалик давридан бошлаб намозни ўз вақтида ўқишга одатланадилар. Нима учун дейсизми? Чунки улар ёшликларидан ким намозни вақтида ўқиса, Оллоҳ уни яхши кўришини ўрганганлар, шу сабабдан. Бу эса болалар осон тушуна оладиган маънолардан биридир.

Болаларнинг шахсиятларининг шаклланишида ота-онанинг аҳамиятига доир қиссалар

Исломнинг шонли тарихи бизлар учун болаларнинг ота-оналарнинг шахсиятларидан таъсирланганликларини ифодалаган намуналар ва қиссаларни ўзида мужассам қилган. Булар жулмасидан:

1) Абдуллоҳ ибн Зубайрнинг ота-онасининг (Оллоҳ улардан рози бўлсин) шижоатларидан таъсрлангани ва довюрак бўлиб етишгани:

Жасур ота: Зубайр ибн Аввомнинг (Оллоҳ ундан рози бўлсин) шижоати

Лайс Абул Асваддан, у Урвадан ривоят қилади. Урва айтади: “Зубайр саккиз ёшлигида мусулмон бўлди. Кунлардан бир кун Макканинг юқори томонида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мушриклар томонидан ушланибди, деган шайтондан бўлган ёлғон хабар тарқалди. Шунда Зубайр қўлига қилич олганича остона ҳатлаб кўчага чиқди, ўшанда у ўн икки ёшда эди. Уни кўрганлар ҳайратланар ва “Қилич кўтарган болакайга қаранглар!” дер эдилар. Зубайр Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларига етиб келди. Буни кўрган Пайғамбар:

—    “Сенга нима бўлди, эй Зубайр?!” дедилар. Шунда Зубайр ҳолатни билдирди ва

—    “Сизни ушлаб турганни қиличим билан чопиб ташлагани келдим”, деб жавоб берди”.[2]

Жасур она: Асмо бинти Абу Бакрнинг (Оллоҳ улардан рози бўлсин) шижоати

Имом Заҳабий айтади: “Абул Муҳайят ибн Яъло Таймий бизга отасидан ривоят қилиб деди: “Маккага Ибн Зубайр ўлдирилгандан уч кундан кейин кирдим, унинг жасади осилган турарди. Шу пайт Ибн Зубайрнинг новчадан келган, кўзлари аъмо, кекса онаси келди ва Ҳажжожга:

—    “Суворийнинг (яъни, осилиб турган ўғлим Абдуллоҳнинг) пастга тушадиган пайти келмадими?” деди.

—    “Мана шу мунофиқни назарда тутяпсанми?” деди.

—    “Оллоҳга қасамки, у мунофиқ эмасди, билъакс саввом (кўп рўза тутувчи), қаввом (кечалари кўп намоз ўқувчи) яхши бир инсон эди”, деди.

—    “Эй кампир, бор кет бу ердан, ақлдан озибсан!” — деди Ҳажжож.

—    “Бекорларни айтибсан, Оллоҳга қасамки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг “Сақифдан каззоб (қип-қизил ёлғончи) ва ҳалокат келтирувчи (кўп қон тўкувчи икки киши) чиқади”, деганларини эшитганимдан бери эс-ҳушим жойида”, деди Асмо”.[3]


Жасур ўғил: Мазкур ота-онанинг ўғли Абдуллоҳ ибн Зубайрнинг (Оллоҳ ундан рози бўлсин) шижоати

Исҳоқ ибн Абу Исҳоқ ривоят қилади: “Ибн Зубайр ўлдирилган кун ўша ерда эдим. Аскар масжид эшикларидан унинг устига бостириб кира бошлади. Ҳар қачон эшикдан бир тўп аскар кирганда Ибн Зубайр уларга ҳамла қилиб, уларни чиқариб ташларди. Аҳвол мана шу тарзда давом этаркан, тўсатдан масжиднинг айвонларидан бири Ибн Зубайрнинг бошига қулаб, уни ағдарди. У шу ҳолида қуйидагича хиргойи қиларди:

Эй Асмо, Асмо! Мен учун йиғламагин,

Ортимда қолди шарафу диним,

Яна ўнг қўлимда тутганим кескир қиличим.[4]


2) Фузайл ибн Иёзнинг ўғли Алининг отасидан таъсирлангани:

Оллоҳдан қўрқувчи ота: Фузайл ибн Иёзнинг (Оллоҳ уни раҳмат қилсин) Оллоҳ азза ва жалладан қандай қўрққанлиги

Муҳаммад ибн Ноҳия ривоят қилади: “Бомдод намозида Фузайлнинг орқасида намоз ўқидим. У “Ҳааққо” сурасини ўқиди ва (Оллоҳ жаҳаннам қўриқчиларига дерки): “Уни ушлаб, кишанланглар!” оятига келганда ўзини йиғидан тўхтата олмай қолди…”.[5]

Исҳоқ ибн Иброҳим Табарий ривоят қилади: “Фузайлдан кўра ўзи учун хавфсираган, одамларга эса умидвор бўлган бирор кишини кўрмадим. Унинг қироати гўёинки бир кишига хитоб қилаётгандек, кишининг раҳмини келтирадиган, ёқимли, оҳиста ва дона-дона эди. Агар жаннат зикр қилинган оятга келса, уни такрор-такрор ўқирди”.[6]

Оллоҳдан қўрқувчи ўғил: Али ибн Фузайл ибн Иёзнинг (Оллоҳ уни раҳмат қилсин) Оллоҳ азза ва жалладан қандай қўрққанлиги

Абу Бакр ибн Айёшдан ривоят қилинади: “Шом намозини Фузайл ибн Иёзнинг орқасида ўқидим. Ўғли Али ёнида эди. Фузайл Такосур сурасини ўқиди: “1-2. (Эй инсонлар), сизлар то қабрларни зиёрат қилгунларингизча (яъни ўлиб, қабрга киргунларингизча) сизларни (мол-дунё) тўплаб-кўпайтириш (Оллоҳга тоат-ибодат қилишдан) машғул қилди! 3. Йўқ, сизлар яқинда (бу қилмишларингизнинг оқибатини) билурсизлар! 4. Яна бир бор йўқ, сизлар яқинда билурсизлар. 5. Йўқ, агар сизлар (дунёга қул бўлиб қолишнинг оқибати нима эканлигини) аниқ билиш билан билсаларингиз эди (унга қул бўлиб қолмас эдингизлар)! 6. Қасамки, албатта сизлар дўзахни кўрурсизлар!”.

У “Қасамки, албатта сизлар дўзахни кўрурсизлар!”, оятини ўқиганида Али ҳушидан кетиб, юзтубан йиқилди. Фузайл шу оятда тўхтади”.[7]

Абу Сулаймон Дороний айтади: “Али ибн Фузайл Қориъа сурасини ўқишни ҳам, ҳузурида ўқилишини ҳам кўтара олмасди”.[8]

3) Ҳабиб ибн Зайднинг ота-онасидан таъсирлангани:

Фидокор она: Умму Сулаймнинг (Оллоҳ ундан рози бўлсин) Абу Талҳанинг ҳидоятга келишига ўзини фидо қилгани

Анасдан (Оллоҳ ундан рози бўлсин) ривоят қилинади: “Абу Талҳа Умму Сулаймга оғиз солди. Умму Сулайм мушрикка турмушга чиқиши мумкин эмаслигини айтди…

Кейин шундай деди: “Эй Абу Талҳа! Сизларнинг бутларингизни Фалончи оиланинг қули йўниб, ясаганини ва бордию уларга ўт қўйсангиз ёниб кул бўлишини билмайсанми?”

Анас айтади: “Абу Талҳа қалбида мана шу ўйлар билан чиқиб кетди, бир муддатдан кейин яна келди-да “Сенинг таклифингни (яъни Исломга киришни) қабул қилдим”, деди. Шундай қилиб, Умму Сулаймнинг маҳри Абу Талҳанинг Исломга киришининг ўзи бўлди, холос”.[9]

Фидокор ота: Абу Талҳа Зайд Ансорийнинг (Оллоҳ ундан рози бўлсин) ўзини Пайғамбарга фидо қилгани

Анасдан (Оллоҳ ундан рози бўлсин) ривоят қилинади: “Уҳуд куни одамлар Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг атрофидан тарқалиб кетдилар, Абу Талҳа эса Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларида туриб, у зотни қалқони билан ҳимоя қилди. Абу Талҳа камон ипини қаттиқ тортувчи камонкаш эди, у ўша куни икки ёки уч камонни синдирди. Шу аснода ўқ тўла садоқ (ўқдон) билан бир киши ўтиб қолди. Пайғамбар алайҳиссалоту вассалом унга: “Абу Талҳанинг садоғини тўлдириб кет”, дедилар.

Сўнгра Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларга қарамоқчи бўлиб бошларини кўтардилар, шунда Абу Талҳа: “Ота-онам сизга фидо бўлсин, бошингизни кўтарманг, мушрикларнинг дайди ўқи тегиши мумкин. Жоним сизга фидо бўлсин!” деди”.[10]

Шаҳид ўғил: Ҳабиб ибн Зайднинг (Оллоҳ ундан рози бўлсин) Оллоҳ йўлида жонини фидо қилгани

Ибн Касир (Оллоҳ уни раҳмат қилсин) ўзининг “ал-Бидоя ван-Ниҳоя” китобида шундай дейди: “Ҳабиб ибн Зайдни Мусайлима Каззоб ўлдирди. Воқеа шундай бўлган эди: Мусайлима Каззоб унга:

—    “Муҳаммадни Оллоҳнинг расули деб гувоҳлик берасанми?” — деди. У:

—    “Ҳа”, деди.

—    “Ундай бўлса, мени ҳам Оллоҳнинг расули деб гувоҳлик берасанми?” — деди. У:

—    “Мен эшитмаяпман”, деди.

Шунда Мусайлима унинг аъзоларини бирма-бир кесишни бошлади, у эса ўша гапидан бошқа нарсани айтмасди. Ҳабиб охири унинг қўлида жон берди”.[11]


[1] Саҳиҳул Бухорий (5090), “Никоҳ китоби”.

[2] Сияру аълам ан-нубала (1/41-42).

[3] Сияру аълам ан-нубала (2/294).

[4] Сияру аълам ан-нубала (3/377).

[5] Сияру аълам ан-нубала (8/444).

[6] Сияру аълам ан-нубала (8/427-428).

[7] Сияру аълам ан-нубала (8/443-444).

[8] Сияру аълам ан-нубала (8/445).

[9] Сияру аълам ан-нубала (2/306).

[10] Бухорий (3811), Фатҳул Борий (7/506).

[11] Ал-Бидоя ван-Ниҳоя (3/116).

Manba: IslamHouse.com/Uzbek

—————-

 

Birinchi odim

Solih ota va soliha ona

Farzand tarbiyasidagi bu odimlarning birinchisi, eng muhimi va asosi, “OTA-ONANING SOLIH BO‘LIShIDIR”. Modomiki ular solih bo‘lsalar, farzandlar ham solih bo‘lishadi. Yoshlarimiz otalari bergan tarbiyaga ko‘ra ulg‘ayadilar. Holbuki tarbiyada ona otadan oldin turadi, chunki ota oila tebratish tashvishida yurarkan, farzandlar bilan uzun zamon birga bo‘ladigan ona hisoblanadi va shu sababdan farzand tarbiyasidagi eng og‘ir yuk onaning zimmasiga tushadi. Bolalarni Islomga mehr qo‘yib, unga amal qilish ishtiyoqida ulg‘ayishlari uchun bu chechaklarga yaroqli va unumdor tuproq lozim bo‘ladi. Mana shoir Shavqiyga quloq tuting:

Gar etishtirsang, ona bir maktab

Uning qo‘lida etishar yaxshi bir millat.

Ona shunday zotki, uning dargohida olimlar, da’vatchilar va pahlavon mujohidlar etishadigan ilk madrasadir. Soliha onaning (umr yo‘ldoshining) jamiyatning barpo bo‘lishida va etuk shaxslarni etishtirishida buyuk ahamiyati bo‘lganidan Rasululloh sollallohu alayhi va sallam soliha umr yo‘ldoshi tanlashga qiziqtirdilar va targ‘ib qildilar:

“Ayol to‘rt narsa uchun nikohga olinadi: moli, nasabi, husni-jamoli va dini uchun. Shunday ekan, dindorini tanla, qo‘ling tuproqqa qorilgur (baraka topkur)”, dedilar[1].

Ummatga ulamolarni dunyoga keltirsin deya olima, soliha ayolni tanlagan kishi baraka topsin!

Ummatga botirlarni dunyoga keltirsin deya mujohid ayolni tanlagan kishi baraka topsin!

Ummatga da’vatchilarni dunyoga keltirsin deya da’vatchi ayolni tanlagan kishi baraka topsin!

Ummatga ibotadgo‘ylarni dunyoga keltirsin deya xudojo‘y ayolni tanlagan kishi baraka topsin!

Baraka topsin…

Shuning uchun, bolalarning shaxsiyatlarining shakllanishida va bu dinga xizmat qiladigan qilib tarbiyalashda onalarning zimmalariga ulug‘ va buyuk vazifalar tushmoqda. Albatta, bu masalada otalarning zimmalariga tushgan vazifa ham onalarnikidan kam emas.

Muhim tanbeh:

Ota-onalar ayrim masalalarga, ayniqsa bolalarning shaxsiyatlarining shakllanishida katta ta’siri bo‘lgan masalalarga e’tiborli bo‘lishlari kerak. Bu masala ota-onaning hamkorlikda ish olib borishlaridir. Ya’ni ota-ona farzandlarning ko‘z o‘ngida kundalik darslarni berib borishlari va quyidagilarga rioya qilishlari lozim:

Ota va onaning har biri bir-birini qadrlashi, hurmat qilishi lozim, ayniqsa farzandlar oldida;
Ota-ona farzandlar oldida sen-menga bormasliklari;
Ota-ona oila haq-huquqlarida payg‘ambarona yo‘lga ergashishlari va ulardan har biri o‘z zimmasidagi haq-huquqlarga rioya qilishlari.
Bolalarning shaxsiyatlarining shakllanishida ota-onaning
solih bo‘lishlarining ahamiyatiga doir amaliy misol

Ona har doim muazzinning namozga azon aytganini eshitgan zahoti barcha ishlarini yig‘ishtiradi va farzandlaridan ham shuni talab qiladi hamda ularga “Agar biz namozni avvalgi vaqtida ado qilsak, Olloh bizni yaxshi ko‘radi”, deya o‘rgatadi. Keyin tahorat qilib, namoz o‘qiydi.

Shu tariqa bolajonlar ilk bolalik davridan boshlab namozni o‘z vaqtida o‘qishga odatlanadilar. Nima uchun deysizmi? Chunki ular yoshliklaridan kim namozni vaqtida o‘qisa, Olloh uni yaxshi ko‘rishini o‘rganganlar, shu sababdan. Bu esa bolalar oson tushuna oladigan ma’nolardan biridir.

Bolalarning shaxsiyatlarining shakllanishida ota-onaning ahamiyatiga doir qissalar

Islomning shonli tarixi bizlar uchun bolalarning ota-onalarning shaxsiyatlaridan ta’sirlanganliklarini ifodalagan namunalar va qissalarni o‘zida mujassam qilgan. Bular julmasidan:

1) Abdulloh ibn Zubayrning ota-onasining (Olloh ulardan rozi bo‘lsin) shijoatlaridan ta’srlangani va dovyurak bo‘lib etishgani:

Jasur ota: Zubayr ibn Avvomning (Olloh undan rozi bo‘lsin) shijoati

Lays Abul Asvaddan, u Urvadan rivoyat qiladi. Urva aytadi: “Zubayr sakkiz yoshligida musulmon bo‘ldi. Kunlardan bir kun Makkaning yuqori tomonida Rasululloh sollallohu alayhi va sallam mushriklar tomonidan ushlanibdi, degan shaytondan bo‘lgan yolg‘on xabar tarqaldi. Shunda Zubayr qo‘liga qilich olganicha ostona hatlab ko‘chaga chiqdi, o‘shanda u o‘n ikki yoshda edi. Uni ko‘rganlar hayratlanar va “Qilich ko‘targan bolakayga qaranglar!” der edilar. Zubayr Nabiy sollallohu alayhi va sallamning oldilariga etib keldi. Buni ko‘rgan Payg‘ambar:

— “Senga nima bo‘ldi, ey Zubayr?!” dedilar. Shunda Zubayr holatni bildirdi va

— “Sizni ushlab turganni qilichim bilan chopib tashlagani keldim”, deb javob berdi”.[2]

Jasur ona: Asmo binti Abu Bakrning (Olloh ulardan rozi bo‘lsin) shijoati

Imom Zahabiy aytadi: “Abul Muhayyat ibn Ya’lo Taymiy bizga otasidan rivoyat qilib dedi: “Makkaga Ibn Zubayr o‘ldirilgandan uch kundan keyin kirdim, uning jasadi osilgan turardi. Shu payt Ibn Zubayrning novchadan kelgan, ko‘zlari a’mo, keksa onasi keldi va Hajjojga:

— “Suvoriyning (ya’ni, osilib turgan o‘g‘lim Abdullohning) pastga tushadigan payti kelmadimi?” dedi.

— “Mana shu munofiqni nazarda tutyapsanmi?” dedi.

— “Ollohga qasamki, u munofiq emasdi, bil’aks savvom (ko‘p ro‘za tutuvchi), qavvom (kechalari ko‘p namoz o‘quvchi) yaxshi bir inson edi”, dedi.

— “Ey kampir, bor ket bu erdan, aqldan ozibsan!” — dedi Hajjoj.

— “Bekorlarni aytibsan, Ollohga qasamki, Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning “Saqifdan kazzob (qip-qizil yolg‘onchi) va halokat keltiruvchi (ko‘p qon to‘kuvchi ikki kishi) chiqadi”, deganlarini eshitganimdan beri es-hushim joyida”, dedi Asmo”.[3]

 

Jasur o‘g‘il: Mazkur ota-onaning o‘g‘li Abdulloh ibn Zubayrning (Olloh undan rozi bo‘lsin) shijoati

Ishoq ibn Abu Ishoq rivoyat qiladi: “Ibn Zubayr o‘ldirilgan kun o‘sha erda edim. Askar masjid eshiklaridan uning ustiga bostirib kira boshladi. Har qachon eshikdan bir to‘p askar kirganda Ibn Zubayr ularga hamla qilib, ularni chiqarib tashlardi. Ahvol mana shu tarzda davom etarkan, to‘satdan masjidning ayvonlaridan biri Ibn Zubayrning boshiga qulab, uni ag‘dardi. U shu holida quyidagicha xirgoyi qilardi:

Ey Asmo, Asmo! Men uchun yig‘lamagin,

Ortimda qoldi sharafu dinim,

Yana o‘ng qo‘limda tutganim keskir qilichim.”[4]

 

2) Fuzayl ibn Iyozning o‘g‘li Alining otasidan ta’sirlangani:

Ollohdan qo‘rquvchi ota: Fuzayl ibn Iyozning (Olloh uni rahmat qilsin) Olloh azza va jalladan qanday qo‘rqqanligi

Muhammad ibn Nohiya rivoyat qiladi: “Bomdod namozida Fuzaylning orqasida namoz o‘qidim. U “Haaqqo” surasini o‘qidi va “(Olloh jahannam qo‘riqchilariga derki): “Uni ushlab, kishanlanglar!” oyatiga kelganda o‘zini yig‘idan to‘xtata olmay qoldi…”.[5]

Ishoq ibn Ibrohim Tabariy rivoyat qiladi: “Fuzayldan ko‘ra o‘zi uchun xavfsiragan, odamlarga esa umidvor bo‘lgan biror kishini ko‘rmadim. Uning qiroati go‘yoinki bir kishiga xitob qilayotgandek, kishining rahmini keltiradigan, yoqimli, ohista va dona-dona edi. Agar jannat zikr qilingan oyatga kelsa, uni takror-takror o‘qirdi”.[6]

Ollohdan qo‘rquvchi o‘g‘il: Ali ibn Fuzayl ibn Iyozning (Olloh uni rahmat qilsin) Olloh azza va jalladan qanday qo‘rqqanligi

Abu Bakr ibn Ayyoshdan rivoyat qilinadi: “Shom namozini Fuzayl ibn Iyozning orqasida o‘qidim. O‘g‘li Ali yonida edi. Fuzayl Takosur surasini o‘qidi: “1-2. (Ey insonlar), sizlar to qabrlarni ziyorat qilgunlaringizcha (ya’ni o‘lib, qabrga kirgunlaringizcha) sizlarni (mol-dunyo) to‘plab-ko‘paytirish (Ollohga toat-ibodat qilishdan) mashg‘ul qildi! 3. Yo‘q, sizlar yaqinda (bu qilmishlaringizning oqibatini) bilursizlar! 4. Yana bir bor yo‘q, sizlar yaqinda bilursizlar. 5. Yo‘q, agar sizlar (dunyoga qul bo‘lib qolishning oqibati nima ekanligini) aniq bilish bilan bilsalaringiz edi (unga qul bo‘lib qolmas edingizlar)! 6. Qasamki, albatta sizlar do‘zaxni ko‘rursizlar!”.

U “Qasamki, albatta sizlar do‘zaxni ko‘rursizlar!”, oyatini o‘qiganida Ali hushidan ketib, yuztuban yiqildi. Fuzayl shu oyatda to‘xtadi”.[7]

Abu Sulaymon Doroniy aytadi: “Ali ibn Fuzayl Qori’a surasini o‘qishni ham, huzurida o‘qilishini ham ko‘tara olmasdi”.[8]

3) Habib ibn Zaydning ota-onasidan ta’sirlangani:

Fidokor ona: Ummu Sulaymning (Olloh undan rozi bo‘lsin) Abu Talhaning hidoyatga kelishiga o‘zini fido qilgani

Anasdan (Olloh undan rozi bo‘lsin) rivoyat qilinadi: “Abu Talha Ummu Sulaymga og‘iz soldi. Ummu Sulaym mushrikka turmushga chiqishi mumkin emasligini aytdi…

Keyin shunday dedi: “Ey Abu Talha! Sizlarning butlaringizni Falonchi oilaning quli yo‘nib, yasaganini va bordiyu ularga o‘t qo‘ysangiz yonib kul bo‘lishini bilmaysanmi?”

Anas aytadi: “Abu Talha qalbida mana shu o‘ylar bilan chiqib ketdi, bir muddatdan keyin yana keldi-da “Sening taklifingni (ya’ni Islomga kirishni) qabul qildim”, dedi. Shunday qilib, Ummu Sulaymning mahri Abu Talhaning Islomga kirishining o‘zi bo‘ldi, xolos”.[9]

Fidokor ota: Abu Talha Zayd Ansoriyning (Olloh undan rozi bo‘lsin) o‘zini Payg‘ambarga fido qilgani

Anasdan (Olloh undan rozi bo‘lsin) rivoyat qilinadi: “Uhud kuni odamlar Nabiy sollallohu alayhi va sallamning atrofidan tarqalib ketdilar, Abu Talha esa Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning yonlarida turib, u zotni qalqoni bilan himoya qildi. Abu Talha kamon ipini qattiq tortuvchi kamonkash edi, u o‘sha kuni ikki yoki uch kamonni sindirdi. Shu asnoda o‘q to‘la sadoq (o‘qdon) bilan bir kishi o‘tib qoldi. Payg‘ambar alayhissalotu vassalom unga: “Abu Talhaning sadog‘ini to‘ldirib ket”, dedilar.

So‘ngra Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallam odamlarga qaramoqchi bo‘lib boshlarini ko‘tardilar, shunda Abu Talha: “Ota-onam sizga fido bo‘lsin, boshingizni ko‘tarmang, mushriklarning daydi o‘qi tegishi mumkin. Jonim sizga fido bo‘lsin!” dedi”.[10]

Shahid o‘g‘il: Habib ibn Zaydning (Olloh undan rozi bo‘lsin) Olloh yo‘lida jonini fido qilgani

Ibn Kasir (Olloh uni rahmat qilsin) o‘zining “al-Bidoya van-Nihoya” kitobida shunday deydi: “Habib ibn Zaydni Musaylima Kazzob o‘ldirdi. Voqea shunday bo‘lgan edi: Musaylima Kazzob unga:

— “Muhammadni Ollohning rasuli deb guvohlik berasanmi?” — dedi. U:

— “Ha”, dedi.

— “Unday bo‘lsa, meni ham Ollohning rasuli deb guvohlik berasanmi?” — dedi. U:

— “Men eshitmayapman”, dedi.

Shunda Musaylima uning a’zolarini birma-bir kesishni boshladi, u esa o‘sha gapidan boshqa narsani aytmasdi. Habib oxiri uning qo‘lida jon berdi”.[11]
[1] Sahihul Buxoriy (5090), “Nikoh kitobi”.

[2] Siyaru a’lam an-nubala (1/41-42).

[3] Siyaru a’lam an-nubala (2/294).

[4] Siyaru a’lam an-nubala (3/377).

[5] Siyaru a’lam an-nubala (8/444).

[6] Siyaru a’lam an-nubala (8/427-428).

[7] Siyaru a’lam an-nubala (8/443-444).

[8] Siyaru a’lam an-nubala (8/445).

[9] Siyaru a’lam an-nubala (2/306).

[10] Buxoriy (3811), Fathul Boriy (7/506).

[11] Al-Bidoya van-Nihoya (3/116).

 

Manba: IslamHouse.com/Uzbek

Alakalı yazılar

Yorum yazın