Salaflar ixlosidan namunalar

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим

Маълумингизки, ихлос (амалларни фақат Оллоҳ учун, холисан лиллоҳ бажариш) банда амалининг негизини ташкил қилади.

Ихлос йўғрилмаган иш, дунё илинжларидан бири қўшилиб қолган амал нечоғли улкан ва залворли, одамлар кўзига жуда ажойиб ва ёрқин кўринса-да, Оллоҳ ҳузурида фойда бермайди, тарози босмайди.

Хўш, ўтганларимиз нималар қилар эдилар, амаллари ихлосли бўлиши учун нима чоралар кўрардилар?

Келинг, шу ҳақда келган ривоятлардан баъзиларига кўз ташлаб ўтайлик.

Имом Зайнул обидин (обидлар зийнати) лақабини олган Али ибн Ҳусайн кечаси алламаҳал бўлганида елкасига қоп ортиб, камбағаллар эшиги олдига билдирмасдан нон, таом тарқатиб чиқарди.

Амр ибн Собит шундай дейди:

Али бин Ҳусайн вафот этганида уни ювувчи кишилар елкасида қора чуқур изни кўрдилар. “Бу нима?” деб ҳайрон бўлишганида у кишини таниган баъзилар “кечалари қопда ун ва бошқа таомлар тарқатиб, камбағал оилалар ҳовлилари оралаб изғиб юрар эди”, деб жавоб беришди.

Салафлардан бири кечаси туриб (нафл) намоз ўқир эди. Бомдод маҳали бўлганда худди энди турган кишидек томоқ қириб, овозини кўтариб уйидагиларни уйғотар эди.

Имом Довуд ибн Абу Ҳинд (вафоти 139-ҳижрийда) қирқ йил билдирмай (нафл) рўза тутган бўлиб, унинг рўзадорлигини уйдагилари сезмаган экан! Касби кўнчи (тери ошлаб, ундан турли анжомлар тикиб сотадиган харроз)лик бўлиб, уйдан чиқаётганда тушлигини уйдагилари қўлига тутқазишар, бироз юргач, камбағалларга бериб, бориб ишини қилар, кечқурун уйга қайтгач, уйдагилари билан кечки овқатни ер экан.

Абдуллоҳ ибн Муҳайриз бир куни кўйлак олиш учун бир дўконга кирди. Дўконда ўтирганлардан бири у кишини таниб қолиб, “бу киши Ибн Муҳайриз бўладилар, тузуклаб (яъни, арзонроқ) сотинг”, деди. Қўлидаги кўйлакни қайтариб қўяр экан, Ибн Муҳайриз хийла ғазабланган эди. У “Биз пулимизга мол оламиз, динимизга эмас” дея дўконни тарк этди..

Айюб Сахтиёний пайғамбар ҳадисларини ривоят қилганда кўнгли юмшаб кетса, билдирмаслик учун тезда томоғини қириб, “тумов қаттиқ текканга ўхшайди” деб қўярди.

Авн ибн Абдуллоҳ шогирдларига уқтирар эди:

“Мискин-бечорага бир нарса берсанг, сенга “Оллоҳ барака берсин” деб дуо қилса, сен ҳам “Оллоҳ барака берсин” дегинки, шояд берганинг Оллоҳ учун холис бўлса”.

Муҳаммад ибн Юсуф Исфаҳоний кундалик нонини бир новвойдан сотиб олар, у таниш бўлиб бошласа, бошқа нотанишга қатнай бошлар эди, токи бу туфайли унга арзонроқ ёки нон яхшисини бериб қолмасин деб.

Мутарриф ибн Абдуллоҳ “Кечани уйқу билан ўтказиб, тонгда афсус-надомат билан уйғонишим тунни ибодатда ўтказиб, саҳар бунга мағрур бўлишимдан афзал”, дер эди.

Бишр ибн Ҳорис шундай дер эди:

“Охират ҳаловатини одамларга танилишни истаган одам топа олмайди”.

Салафлардан бу каби ҳикоялар талайгина ривоят этилган.

Ихлос моҳиятини, унинг заруратини англаш учун юқоридагилар кифоя бўлса керак.

Муҳими – биз ўзимиз ҳам ихлосли бўлишга интилишимиз, яхши амаллар кушандаси бўлмиш риёкорлигу хўжакўрсинга иш қилишлардан узоқ бўлишга ҳаракат қилмоғимиз лозим.

Оллоҳ таоло барчамизни ихлосли бандаларидан қилсин, турли қалб офатларидан, жумладан, риёкорликдан паноҳ берсин, омин.

Шайх Сайфуллоҳ Носир

——————

Bismillahir rohmanir rohim

Ma’lumingizki, ixlos (amallarni faqat Olloh uchun, xolisan lilloh bajarish) banda amalining negizini tashkil qiladi.

Ixlos yo‘g‘rilmagan ish, dunyo ilinjlaridan biri qo‘shilib qolgan amal nechog‘li ulkan va zalvorli, odamlar ko‘ziga juda ajoyib va yorqin ko‘rinsa-da, Olloh huzurida foyda bermaydi, tarozi bosmaydi.

Xo‘sh, o‘tganlarimiz nimalar qilar edilar, amallari ixlosli bo‘lishi uchun nima choralar ko‘rardilar?

Keling, shu haqda kelgan rivoyatlardan ba’zilariga ko‘z tashlab o‘taylik.

Imom Zaynul obidin (obidlar ziynati) laqabini olgan Ali ibn Husayn kechasi allamahal bo‘lganida elkasiga qop ortib, kambag‘allar eshigi oldiga bildirmasdan non, taom tarqatib chiqardi.

Amr ibn Sobit shunday deydi:

Ali bin Husayn vafot etganida uni yuvuvchi kishilar elkasida qora chuqur izni ko‘rdilar. “Bu nima?” deb hayron bo‘lishganida u kishini tanigan ba’zilar “kechalari qopda un va boshqa taomlar tarqatib, kambag‘al oilalar hovlilari oralab izg‘ib yurar edi”, deb javob berishdi.

Salaflardan biri kechasi turib (nafl) namoz o‘qir edi. Bomdod mahali bo‘lganda xuddi endi turgan kishidek tomoq qirib, ovozini ko‘tarib uyidagilarni uyg‘otar edi.

Imom Dovud ibn Abu Hind (vafoti 139-hijriyda) qirq yil bildirmay (nafl) ro‘za tutgan bo‘lib, uning ro‘zadorligini uydagilari sezmagan ekan! Kasbi ko‘nchi (teri oshlab, undan turli anjomlar tikib sotadigan xarroz)lik bo‘lib, uydan chiqayotganda tushligini uydagilari qo‘liga tutqazishar, biroz yurgach, kambag‘allarga berib, borib ishini qilar, kechqurun uyga qaytgach, uydagilari bilan kechki ovqatni er ekan.

Abdulloh ibn Muhayriz bir kuni ko‘ylak olish uchun bir do‘konga kirdi. Do‘konda o‘tirganlardan biri u kishini tanib qolib, “bu kishi Ibn Muhayriz bo‘ladilar, tuzuklab (ya’ni, arzonroq) soting”, dedi. Qo‘lidagi ko‘ylakni qaytarib qo‘yar ekan, Ibn Muhayriz xiyla g‘azablangan edi. U “Biz pulimizga mol olamiz, dinimizga emas” deya do‘konni tark etdi..

Ayyub Saxtiyoniy payg‘ambar hadislarini rivoyat qilganda ko‘ngli yumshab ketsa, bildirmaslik uchun tezda tomog‘ini qirib, “tumov qattiq tekkanga o‘xshaydi” deb qo‘yardi.

Avn ibn Abdulloh shogirdlariga uqtirar edi:

“Miskin-bechoraga bir narsa bersang, senga “Olloh baraka bersin” deb duo qilsa, sen ham “Olloh baraka bersin” deginki, shoyad berganing Olloh uchun xolis bo‘lsa”.

Muhammad ibn Yusuf Isfahoniy kundalik nonini bir novvoydan sotib olar, u tanish bo‘lib boshlasa, boshqa notanishga qatnay boshlar edi, toki bu tufayli unga arzonroq yoki non yaxshisini berib qolmasin deb.

Mutarrif ibn Abdulloh “Kechani uyqu bilan o‘tkazib, tongda afsus-nadomat bilan uyg‘onishim tunni ibodatda o‘tkazib, sahar bunga mag‘rur bo‘lishimdan afzal”, der edi.

Bishr ibn Horis shunday der edi:

“Oxirat halovatini odamlarga tanilishni istagan odam topa olmaydi”.

Salaflardan bu kabi hikoyalar talaygina rivoyat etilgan.

Ixlos mohiyatini, uning zaruratini anglash uchun yuqoridagilar kifoya bo‘lsa kerak.

Muhimi – biz o‘zimiz ham ixlosli bo‘lishga intilishimiz, yaxshi amallar kushandasi bo‘lmish riyokorligu xo‘jako‘rsinga ish qilishlardan uzoq bo‘lishga harakat qilmog‘imiz lozim.

Olloh taolo barchamizni ixlosli bandalaridan qilsin, turli qalb ofatlaridan, jumladan, riyokorlikdan panoh bersin, omin.

Shayx Sayfulloh Nosir

Alakalı yazılar

Yorum yazın