Kırgızistan, birçok dış yatırım kaynaklarına bağlı bir ülkedir. Ülke ekonomisi, genellikle Rusya’dan ithal edilen hidrokarbonlardan bağımlı olmaktadır, gaz ise Özbekistan ve Kazakistan’dan ithal ediliyor. Rusya ekonomisinin şimdiki yavaşlayan hızı kısa sürede Kırgızistan ekonomisinde de zorluklara yol açabilir.
Dış etkenlere rağmen, ülke yakıt fiyatlarını tutmak ve düşürmek için çaba harcıyor. Bu yılın başında Kırgızistan’ın tekelciliğe karşı kurumunun yakıt fiyatlarını indirmeye yönelik çalışmaları uygulama ilan ettiği buna kanıt olmaktadır. Kurum temsilcilerinin belirttiği gibi, yakıt fiyatlarını indirme çalışmaları daha devam edecek. Ülkede cari yakıt fiyatlarının dünyada petrol fiyatlarının hemen ardından düşmemesinin nedeni, fiilen vadeli sözleşmeler onay tarihinden sonra 1-2 ay içinde gerçekleşmesi ile ilgilidir. Ayrıca, petrolün fabrikaya taşınması, saklanması ve işlenmesi için zaman gerekiyor. Bu bağlamda petrolün şimdiki bursa fiyatları rafinerinin satış fiyatlarını 2-3 aylık bir gecikme ile etkiliyor. Dünyada petrol fiyatları arttığı zaman da benzer durum ortaya çıkıyor.
Ünlü eksper Cumakadır Akeneyev, “Bugün dünyada yakıt fiyatlarında bir düşüş var. Diğer ülkelerde yakıt fiyatları daha Kasım ayında inmeye başladı. Bizde ise fiyatların inmesi ancak iki ayda gerçekleşti, çünkü bu zamana kadar Rusya’da hidrokarbonların fiyatlarında bir düşüş gözlemlenmedi. Bizi de aynı durum takip etti. Bunun nedeni, Rusya kendi bütçesini doldurmak için yakıt fiyatlarını aynı seviyede tutmaya devam etmesi oldu. Şu anda Rusya rezervini kullanıyor. Bize bilinen bilgiye göre, Rusya gelirinin % 70’ini yakıt ihracatı oluşturuyor”, diye açıkladı.
Eksper, “Şu anda rublede değer kaybı görülüyor. Eğer ruble güçlenmeye başlarsa, yakıt fiyatları aynı seviyede kalacak. Diğer bir deyişle, biz bundan sadece kazanacağız. Çünkü, dizel ve benzin düşük fiyatlarla gelecek”, diye sözlerine ekledi.
Kamu, Rusya’nın petrol ve gaz satışından elde edilen geliri önemli ölçüde azaldığı, Batı yaptırımları nedeniyle ülkeden büyük mitarda para aktığı mevcut durumda, Kırgızistan projelerine yatırım yapıp yapmayacağı hakkında endişe ediyor. Rusya Merkez Bankası verilerine göre, 2014 yılında Rusya’dan en az 120 milyar dolar çıktı.
Rusya Parlamentosu Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matvienko Ekim 2014’te Bişkek’te Batı ülkelerinin Rusya’ya karşı yaptırımları Kırgızistan ile ilişkileri ve yatırım miktarını etkilemeyeceğini bildirdi. Ayrıca, Federasyon Konseyi Başkanı “Rusya tarafından alınan yaptırımları destekleyen ülkelerden ürün ithalatını zorunlu yasaklayan önlem, Kırgızistan dahil BDT kapsamındaki ortaklar için yeni fırsatlar açar” diye belirtti. Matvienko’nun yaptığı açıklamaya göre, teknik düzenlemelerin, Kırgızistan’da üretilen ürünlerin sertifikasyonunun onaylanmasından sonra, “ülke bu ürünlerin tedariğini önemli ölçüde artırabilir ve sırasıyla, tarım ürünlerinin hacmini artırabilir ve boşalan nişi bizim Kırgızistan’dan beklediğimiz kaliteli ve taze ürünlerle yenileyebilir”. Bu tür bildiriler, Rusya tarafın Kırgızistan’a sadece planlanan projelerini yerine getirme konusunda değil, aynı zamanda ülkenin ihracat kapasitesini artırmaya yardımını devam etmeye hazır olduğunu gösteriyor.
Üstelik, uzmanlara göre, Kazakistan’da da olduğu gibi, Kırgızistan’ın Avrasya Ekonomik Birliği’ne katılımının ardından gıda fiyatlarında artış beklenmektedir, çünkü bu Birlik taleplerine fiyatları uyumlu hale getirmek için alınan bir önlemdir.
Rus ekonomisinin büyüme hızını yavaşlatan Batı yaptırımları nedeniyle, tüketici talebinde bir azalma ve sonuç olarak da Kırgızistan’dan Rusya’ya ihracat hacminin azalmasını beklemek gerekiyor. Şu anda göçmen işçilerin Kırgızistan’a para havalesinde azalma var, bu ise ülke GSYİH’ye yansımaktadır. 2014 yılında göçmen işçilerden havale miktarı yaklaşık 2 milyar dolar veya GSYİH’yin % 30’unu oluşturdu.
Rusya’nın Kırgızistan’da enerji tesisleri ve hidroelektrik santralleri (HES) yapımını gerçekleştirme fiyatı ne kadar değişeceği konusu, dünyada petrol fiyatlarının inmesi sonucunda ABD doları karşısında rublenin değerinden doğrudan bağımlı olacak.
Ancak, Kırgızistan’da planlanan projelerden Rusya’nın vazgeçeceğini söylemeye gerek yok.
Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in Rusya ile ortak proje olan yeni HES yapımları uygulanacağını bildirmesi bu söylentileri yalanlıyor.
Buraya geçen hafta Rusya’nın Kırgızistan’a askeri teknikleri teslim ettiği, hem de Kırgız-Rus Kalkınma Fonu’na aidat olarak vaat edilen 100 milyon doları sağladığı hakkında bilgiyi eklemek mümkün.
Hem de Kırgızistan’ın Avraysa Ekonomik Birliği’ne katılımı hakkında anlaşmayı imzalaması ile ilgili olarak Rusya tarafından ülkeye 400 milyon dolar tahsis edilmesi bekleniyor.
Böylece, Rusya tarafından Kırgızistan’a enerji tedariği ve ekonomik yardıma ilişkin endişelenme için bir sebep yok, çünkü Rus taraf Kırgızistan’ı ileride de desteklemeye ilgi duyuyor.
Kabar
