Türkistan’dan Mısır’a işleyen gemiler

  Evliya Çelebi’ye göre Bursa, Bolu, Kütahya, Amasya, Maraş birer Türkistan şehridir   Hakan Erdem  Eğer çağdaşı Osmanlıların dilinde “Türkistan” veya “Türk Eli” kelimelerinin işaret ettiği mücessem yerler vardıysa, 17. Yüzyılın yorulmaz seyyahı, büyük hikâyecisi ve hoşsohbet eğlendiricisi Evliyâ Çelebi’nin yolu oralara uğramamış mıdır? iç uğramaz olur mu? Ama sorunumuz büyük. Sorun, Evliyâ Çelebi’ye göre cim karnında nokta bile olmayan Koçi…

Devami

Ko‘hna Toshkent darvozalari

Тошкент қадимий тарихга эга бўлиб, у ўтган давр мобайнида кўпдан-кўп босқинчилик ва шафқатсизликларни бошидан кечирди. Шу сабабдан шаҳар халқи озодлик ва мустақиллик йўлида узоқ йиллар қаҳрамонона кураш олиб борди. Тошкент қулай географик ўринда жойлашганлиги боис доим ўзга давлатларнинг эътиборини ўзига тортиб келган. Шаҳар ташқи душманлардан сақланиш учун ўша даврлардаёқ девор билан ўраб олинган эди. Тарихий маълумотларга кўра, 19 асрдаёқ Тошкент…

Devami

“Turon tarihiga bir nazar” (Kiril ve Lotın harflarida)

Ҳар бир киши ўз юртига бўлган меҳр-муҳаббатининг рамзи сифати, бу юртнинг тарихини ўрганади. Қўлидан келганлар эса, ушбу ўзи ўрганган нарсаларни келажак авлодларга ҳам қолдиришни ўйлайди, бунинг учун ҳаракат қилади. Шундай уринишлардан бири Саййид Абдулмўмин ибн Саййид Акрамнинг “Турон тарихига ёғдулар” номли китобидир. Китобнинг муаллифи Бухорода болшевиклар инқилобигача ҳукмдор бўлган манғит хонлари сулоласидандир. У кишининг отаси Саййид Акрамхон Музаффархон ўғли Бухоронинг…

Devami

Qo`qon va Xitoy munosabatlari

O`rta Osiyo xonliklaridan Qo`qon xonligining Xitoy bilan munosabatlari ham do`stona emas edi. Bir tomondan, Sin imperiyasi 1755- 1759- yillar mobaynida Sharqiy Turkistonni o`ziga bo`ysundirib, Qo`qon xonligini kuchsizlantirishga urinardi. Ikkinchi tomondan, Qo`qon xonligi Sharqiy Turkistonda o`z hokimiyatini o`rnatishga intilib, Sharqiy Turkiston sari o`z chegarasini tobora kengaytirib borayotgan edi. Ayniqsa, XIX asrning 20- yillarida Qo`qon – Xitoy munosabatlari yanada keskinlashdi. Bunga Qo`qon…

Devami

Sharqiy Turkiston yoxud davrimiz Andalusiyasi

Sharqiy Turkiston Xitoy davlatining gʻarbiy hududlarida joylashgan. Sharq oʻlkalarini fath qilish asnosida Islom qoʻshinlari Sharqiy Turkiston yerlarigacha yetib borishgan va bu oʻlka mashhur qoʻmondon Qutayba ibn Muslim al-Bohiliy boshchiligida fath qilingan. Oʻsha davrda bu mintaqa Qashgʻar deb nomlangan. Fathdan soʻng oʻlka ahli musulmonlar bilan jizya toʻlashga kelishishgan. Biroz keyinroq ularning podshosi Islom dinini qabul qiladi va shundan soʻng Islom tezlik…

Devami

OSMANLI-TÜRKİSTAN İLİŞKİLERİ -2-

Osmanlı-Türkistan İlişkileri (16. yüzyıl ile 19. yüzyıl arası Rus işgali öncesi) -Kanuniden III. Selim’e kadar- II. Selim’in İran seferini anlatan minyatür Şunu bilmekte fayda vardır : 16. yy. başında İran’da Şah İsmail’in çıkması ve 16. yy. ortalarında Kazan ve Astrahan’ın  Rusya tarafından işgal edilmesi,Osmanlı devleti ve Türkistan arasındaki coğrafi irtibatın kesilmesine neden olmuştur. Bu sebeple tarihi İpek Yolu’nun fiziken ortadan…

Devami

Doğu Türkistan’da devlet doğuran bir isyan: Kumul İsyanı

  1911’de Sun Yat Sen’in gerçekleştirdiği bir devrimle Çin’de Cumhuriyet’in ilan edilmesinden sonra, Çinli Han kökenlilerin bölgedeki tarım alanlarına yerleştirilmesi, Nisan 1931’de Kumul’da Niyaz Hacı ve Salih Darga liderliğinde girişilen ve bağımsızlığa uzanan bir isyanı tetikledi. Bugün, Çin işgali ve zulmü altında bulunan ve Çinlilerin “Sinkiang-Sincan-(Yeni Sömürge, Yeni Toprak-Kazanılmış Toprak)” adını verdikleri “Doğu Türkistan”, tarih boyunca birçok devletin kurulduğu ve…

Devami

Osmanlı Türkistan İlişkileri -1-

OSMANLI-TÜRKİSTAN İLİŞKİLERİ 1.Bölüm (13. yüzyıldan Kanuni’nin Vefatına Kadar)   Alim Oktay ÇATKAL   Onüçüncü yüzyıla kadar Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu’dan Türkistan’a kadar uzanıyordu. Moğol istilası ile birlikte Büyük Selçuklu Devleti yıkılmış, batıda kalan Türkler, Osmanlı Devleti ile zirveye çıkmıştır. Osmanlı devletinin gelişmesinde  ve toplum yapısının şekillenmesinde  Türkistanlılar’ın etkisi hiç kimse tarafından yadsınamaz. Alimler, Gönül Erleri, Horasan Erenleri bunlara örnek gösterilebilir.…

Devami

Türkistan Tarihi Özeti

Alim Oktay Çatkal (Ana Başlıklarıyla) Önsöz: Türkiye’de milli eğitim müfredat programında okutulmayan Türkistan tarihini oldukça kısa bir şekilde sunmaya çalıştık. Sitemizin “Tarih Dersleri” başlığı altında daha ayrıntılı konuları işlemeye devam edeceğiz. Bundan sonraki konu başlıkları: Türkistan Hanlıklarının Kısa Tarihi, Doğu Türkistan’da Kurulan hükûmet ve cumhuriyetler, Türkistan ve Türkiye (Osmanlı) İlişkileri, Doğu Türkistan Tarihi Mücadelesi,  Korbaşı (Basmacılık) Hareketi, 20. Asır Başında…

Devami

Abdürreşid İbrahim: Japonya’ya İslam’ı getiren Türkistanlı

Abdürreşid İbrahim Efendi (d. 23 Nisan 1857, Sibirya – ö. 17 Ağustos 1944, Japonya), Türk fikir adamı, seyyah ve yazar. Japonya’ya İslam’ı getiren kişi olarak bilinir. Önce Rusya Müslüman Türklerini birleştirme çabalarıyla tanındı. Rusya’daki Türkleri Türkiye’ye göç etmeye özendirdi. Bu girişimlerinde büyük ölçüde başarı sağladı. Uzun seyahatlere çıktı ve çok maceralı bir hayat sürdü. Hayatını Müslümanlığı yaymak için seyahatler yapmaya adamıştı. 1912’de Osmanlı vatandaşı oldu. Seyahatlerini “Alem-i İslam”…

Devami