(KRIL VA LATINDA)
Наманган шаҳридаги масжидларда жорий ҳафтада азонни овоз кучайтиргичлар орқали айтиш тўхтатилди. Бу ҳақда наманганлик диний фаол Аббос Асад Озодликка билдирди.
Ўзбекистон Мусулмонлари идораси ходимининг Озодликка айтишича, идора овоз кучайтиргичлардан фойдаланмасликни тавсия қилган.
Ўзбекистон президентининг 2019 йил 4 сентябрь санаси билан расмийлаштирилган махфий қарорида азон овозини чеклаш бўйича вазифалар белгиланган.
Ўзини “диний фаол” атаган наманганлик Аббос Асаднинг Озодликка айтишича, овоз кучайтиргичлардан фойдаланиш тўхтатилганига 30 октябрь куни “3-4 кун бўлди”:
– Наманган вилоят имом-хатиби буйруғига асосан шаҳар масжидларидаги ташқи овоз кучайтириш карнайлари ўчириб қўйилди ва натижада 3-4 кундан бери азон товушлари шаҳар узра таралмай қолган. Шаҳардаги масжидлардан биридаги муаззинларидан бири билан дафн маросимида суҳбатлашиб қолиб, нега азон товушлари янграмай қолди, шаҳардаги барча масжидларда аҳвол шунақами, каби саволларни бердим. Унинг айтишича, кимлардир азон овози баланд янграётганидан расмийларга шикоят қилган экан.
Озодлик мухбири диний фаол Аббос Асад айтаётган Наманган вилоят имом-хатиби Абдулҳай Турсуновнинг овоз кучайтиргичлардан фойдаланишни тўхтатиш тўғрисидаги буйруғини ўз кўзи билан кўргани йўқ. Вилоят бош имом-хатиби Абдулҳай Турсуновдан Озодлик бу борада муносабат ола олмади.
Озодлик мухбири Наманган шаҳридаги Ғози Муҳаммад ҳожи жоме масжидига намоз арафасида бориб, томдаги овоз кучайтиргичлардан азон овози эшитилмаганига шахсан гувоҳ бўлди.
Озодлик мухбири билан суҳбатлашган намозхонлар азон овоз кучайтиргич орқали таралмаëтганидан ташвиш билдирди. Аммо улар ўз исми билан Озодлик орқали шикоят қилишдан тийилди.
Мусулмонлар идораси тавсия берган
Ўзбекистон Мусулмонлари идорасининг мулозимининг (матбуотга гапириш ваколатлари доирасига кирмагани учун исми сир қолишини сўради) айтишича, Наманган¸ Фарғона¸ Андижон вилоятлари ва Тошкент шаҳрида азон овозидан роҳатсиз бўлганлар шикоят ëзган. Бу шикоят ортидан масжидларга ўта баланд овозда азон чақирмаслик ҳақида тавсия қилинган.
Махфий қарорда азон юзасидан ҳам вазифа белгиланган
Ўзбекистон президентининг 2019 йил 4 сентябрь санаси билан расмийлаштирилган махфий қарорида азон овозини чеклаш бўйича вазифалар белгиланган.
Озодликда нусхаси бўлган ҳужжатда Соғлиқни сақлаш вазирлигига “Азон шовқини децибелларининг инсон соғлиғига зидлиги борасида аниқ хулоса ва таклифлар бериш” юклатилган.
“Азон-карнай” тарафдорлари ва унга қаршилар
Жорий йил ëзида тармоқда тарқаган видеода Тошкентдаги Юнусобод жоме масжидига кириб келган ўзбек аëл азон овози касал эрига ëмон таъсир қилгани борасида жиддий эътироз билдиргани акс этган эди.
Видеодаги аëл азон овозини пасайтириш учун турли идораларга шикоят ëзганлигини ҳам айтганди.
Наманганлик диний фаол Аббос Асаднинг вилоят имом-хатибидан азон товушларини ўчириш тўғрисидаги буйруқ бекор қилинишини талаб қилганини айтди:
– Каримовнинг ўлимидан сўнг юртимиз мусулмон ўлкасига ўхшаб қолганидан қувониб кетган эдим. Энди бўлса, 3 кун бўлибдики, азон товушлари эшитилмай қолди. Ҳар куни эрта тонгда субҳи-содиқ кириши билан ўзим ҳовлига чиқиб олиб, бор овозимда азон чақириб турибман.
Андижонлик 22 яшар тадбиркор Олим Нурматов азон овози радиокарнайдан чиқмаëтганини Озодлик билан суҳбатда олқишлади:
– Умуман давлатимизда қонун бор, ҳар қандай шовқиннинг ўз чегараси бор. Азоннинг овозидан ухлай олмайдиган беморларни хам ўйлаш керак. Яхши иш бўлибди.
Фарғона шахрида тарих бўйича магистратурада ўқиëтган 26 яшар Дилноза Жамолиддинованинг айтишича, азон овози ëқмайдиганлар бор¸ аммо улар нолисак гуноҳ бўлади, деб эътирозини ичида сақлайди:
– Буни (азон овози чекланишини-таҳр) албатта оқлайман. Ҳар бир диний одат ëки ритуал бошқа дин вакилларига, ёки бошқа аҳоли қатламига салбий таъсир кўрсатмаслиги керак. Шахсан ўзим азон овозидан ҳам, черков қўнғироқлари сасидан ҳам қўрқаман. Бундай овозлар айниқса, уйида бемори бор ёки ёш болали оилаларга ёқмаслиги табиий. Фақат эътиқод масаласида қўрққанликлари учун ҳеч кимга шикоят қилишмайди, мусулмонча менталитет, худдики нолиса “гуноҳ бўлади”.
Бир қадам олға икки қадам орқагами?
Ўзбекистоннинг яқин ўтмиши бўлган “Каримов даври”да масжидлардан овоз кучайтиргичлар олиб ташланган эди. Шавкат Мирзиëев иқтидорга келган 2016 йилдан бошлаб баъзи масжидлар¸ хусусан Тошкент шаҳридаги Кўкча масжидида азон овоз кучайтиргичлар ёрдамида айтила бошлаган эди.
Расмий маълумотга кўра, ҳозир Ўзбекистонда 2037 та масжид бор. Уларда жами 5 мингдан ортиқ имом ва имом ноиблари ишламоқда.
Namangan shahridagi masjidlarda joriy haftada azonni ovoz kuchaytirgichlar orqali aytish to‘xtatildi. Bu haqda namanganlik diniy faol Abbos Asad Ozodlikka bildirdi.
O‘zbekiston Musulmonlari idorasi xodimining Ozodlikka aytishicha, idora ovoz kuchaytirgichlardan foydalanmaslikni tavsiya qilgan.
O‘zbekiston prezidentining 2019 yil 4 sentyabr sanasi bilan rasmiylashtirilgan maxfiy qarorida azon ovozini cheklash bo‘yicha vazifalar belgilangan.
O‘zini “diniy faol” atagan namanganlik Abbos Asadning Ozodlikka aytishicha, ovoz kuchaytirgichlardan foydalanish to‘xtatilganiga 30 oktyabr kuni “3-4 kun bo‘ldi”:
– Namangan viloyat imom-xatibi buyrug‘iga asosan shahar masjidlaridagi tashqi ovoz kuchaytirish karnaylari o‘chirib qo‘yildi va natijada 3-4 kundan beri azon tovushlari shahar uzra taralmay qolgan. Shahardagi masjidlardan biridagi muazzinlaridan biri bilan dafn marosimida suhbatlashib qolib, nega azon tovushlari yangramay qoldi, shahardagi barcha masjidlarda ahvol shunaqami, kabi savollarni berdim. Uning aytishicha, kimlardir azon ovozi baland yangrayotganidan rasmiylarga shikoyat qilgan ekan.
Ozodlik muxbiri diniy faol Abbos Asad aytayotgan Namangan viloyat imom-xatibi Abdulhay Tursunovning ovoz kuchaytirgichlardan foydalanishni to‘xtatish to‘g‘risidagi buyrug‘ini o‘z ko‘zi bilan ko‘rgani yo‘q. Viloyat bosh imom-xatibi Abdulhay Tursunovdan Ozodlik bu borada munosabat ola olmadi.
Ozodlik muxbiri Namangan shahridagi G‘ozi Muhammad hoji jome masjidiga namoz arafasida borib, tomdagi ovoz kuchaytirgichlardan azon ovozi eshitilmaganiga shaxsan guvoh bo‘ldi.
G‘ozi Muxammad xoji jome masjidi tomidagi karnay
G‘ozi Muxammad xoji jome masjidi tomidagi karnay
Ozodlik muxbiri bilan suhbatlashgan namozxonlar azon ovoz kuchaytirgich orqali taralmaëtganidan tashvish bildirdi. Ammo ular o‘z ismi bilan Ozodlik orqali shikoyat qilishdan tiyildi.
O‘zbekiston Musulmonlari idorasining mulozimining (matbuotga gapirish vakolatlari doirasiga kirmagani uchun ismi sir qolishini so‘radi) aytishicha, Namangan¸ Farg‘ona¸ Andijon viloyatlari va Toshkent shahrida azon ovozidan rohatsiz bo‘lganlar shikoyat ëzgan. Bu shikoyat ortidan masjidlarga o‘ta baland ovozda azon chaqirmaslik haqida tavsiya qilingan.
Maxfiy qarorda azon yuzasidan ham vazifa belgilangan
O‘zbekiston prezidentining 2019 yil 4 sentyabr sanasi bilan rasmiylashtirilgan maxfiy qarorida azon ovozini cheklash bo‘yicha vazifalar belgilangan.
Ozodlikda nusxasi bo‘lgan hujjatda Sog‘liqni saqlash vazirligiga “Azon shovqini detsibellarining inson sog‘lig‘iga zidligi borasida aniq xulosa va takliflar berish” yuklatilgan.
“Azon-karnay” tarafdorlari va unga qarshilar
Joriy yil ëzida tarmoqda tarqagan videoda Toshkentdagi Yunusobod jome masjidiga kirib kelgan o‘zbek aël azon ovozi kasal eriga ëmon ta’sir qilgani borasida jiddiy e’tiroz bildirgani aks etgan edi.
Videodagi aël azon ovozini pasaytirish uchun turli idoralarga shikoyat ëzganligini ham aytgandi.
Namanganlik diniy faol Abbos Asadning viloyat imom-xatibidan azon tovushlarini o‘chirish to‘g‘risidagi buyruq bekor qilinishini talab qilganini aytdi:
– Karimovning o‘limidan so‘ng yurtimiz musulmon o‘lkasiga o‘xshab qolganidan quvonib ketgan edim. Endi bo‘lsa, 3 kun bo‘libdiki, azon tovushlari eshitilmay qoldi. Har kuni erta tongda subhi-sodiq kirishi bilan o‘zim hovliga chiqib olib, bor ovozimda azon chaqirib turibman.
Andijonlik 22 yashar tadbirkor Olim Nurmatov azon ovozi radiokarnaydan chiqmaëtganini Ozodlik bilan suhbatda olqishladi:
– Umuman davlatimizda qonun bor, har qanday shovqinning o‘z chegarasi bor. Azonning ovozidan uxlay olmaydigan bemorlarni xam o‘ylash kerak. Yaxshi ish bo‘libdi.
Farg‘ona shaxrida tarix bo‘yicha magistraturada o‘qiëtgan 26 yashar Dilnoza Jamoliddinovaning aytishicha, azon ovozi ëqmaydiganlar bor¸ ammo ular nolisak gunoh bo‘ladi, deb e’tirozini ichida saqlaydi:
– Buni (azon ovozi cheklanishini-tahr) albatta oqlayman. Har bir diniy odat ëki ritual boshqa din vakillariga, yoki boshqa aholi qatlamiga salbiy ta’sir ko‘rsatmasligi kerak. Shaxsan o‘zim azon ovozidan ham, cherkov qo‘ng‘iroqlari sasidan ham qo‘rqaman. Bunday ovozlar ayniqsa, uyida bemori bor yoki yosh bolali oilalarga yoqmasligi tabiiy. Faqat e’tiqod masalasida qo‘rqqanliklari uchun hech kimga shikoyat qilishmaydi, musulmoncha mentalitet, xuddiki nolisa “gunoh bo‘ladi”.
Bir qadam olg‘a ikki qadam orqagami?
O‘zbekistonning yaqin o‘tmishi bo‘lgan “Karimov davri”da masjidlardan ovoz kuchaytirgichlar olib tashlangan edi. Shavkat Mirziëev iqtidorga kelgan 2016 yildan boshlab ba’zi masjidlar¸ xususan Toshkent shahridagi Ko‘kcha masjidida azon ovoz kuchaytirgichlar yordamida aytila boshlagan edi.
Rasmiy ma’lumotga ko‘ra, hozir O‘zbekistonda 2037 ta masjid bor. Ularda jami 5 mingdan ortiq imom va imom noiblari ishlamoqda.
