ДХХ Тошкентга келган туркиялик тарихчи Чиғатой Кўчарни депортaция билан қўрқитди.DXX Toshkentga kelgan turkiyalik tarixchi Chig‘atoy Ko‘charni deportasiya bilan qo‘rqitdi

(krıl va lotında)

28 апрель куни Тошкентда бир гуруҳ ўзбекистонлик тарихчи ва ижодкорлар билан учрашиши кутилган Туркиядан келган ўзбек зиëлиси Чиғатой Кўчар ДХХ ходимлари деб тахмин қилинаëтган гуруҳ томонидан олиб кетилди.

Кўчар ва унинг қизини “гўë террорчини ушлагандек” олиб кетган бу гуруҳ 70 яшар меҳмонни тўрт соат сўроқ-жавоб қилганидан сўнг¸ ярим тунда қўйиб юборган.

9 майгача Ўзбекистонни айланишни ният қилган Кўчар¸ ДХХ ходимлари томонидан¸ “бирор тадбирда қатнашса¸ 24 соат ичида депортация қилинишидан” огоҳлантирилган.

28 апрель куни Тошкентдаги “Result” марказида Чиғатой Кўчар билан суҳбатга тўпланган бир гуруҳ ëш ўзбек зиëлилари¸ Кўчар бу тадбир арафасида олиб кетилгани боис¸ у билан кўришмай тарқалишга мажбур бўлди.

Тадбир ташкилотчиси¸ тарихчи олим Анвар Назир¸ муҳожиратдаги Туркистон ҳукуматининг президенти бўлган Вали Қаюмхон архиви ўзига мерос қолган Чиғатой Кўчар 28 апрель кунги тадбирда ¸ асосан¸ шу архив материаллари ҳақида гапирмоқчи бўлганини айтади.

– Чиғатой Кўчар Туркистон тарихига оид ноëб материаллар бор бу архивни ўзбекистонлик тарихчилар фойдаланишига рухсат бериш¸ ҳатто уни Ўзбекистонга совға қилиш ҳақида гаплашмоқчи эди. Унинг Туркистон тарихига оид китоби туркчада чиқди ва суҳбатда уни Ўзбекистонда чиқариш ҳақида¸ умуман шу китоб ҳақида гаплашмоқчи эди. Ҳеч қандай сиëсий муҳокама йўқ эди¸ тарих¸ яқин тарихимиз ҳақида фикр алмашмоқчи эдик. Лекин домлани бу учрашув арафасида овқатланиб турган ресторанидан “паспортингизда муаммо бор экан” деган баҳона билан олиб кетишди¸ дейди Анвар Назир.

“Чиғатой Кўчар ва унинг олима қизи Ëрқиной хонимни террорчи каби машинага солиб олиб кетган гуруҳ”¸ бунга бевосита гувоҳ бўлган Анвар Назирга кўра¸ бирор ҳужжат ëки Туркиядан келган кекса олимни нега айнан кечқурун¸ фавқулодда тезлик билан суҳбатга чақиртирилишини изоҳловчи рухсатнома кўрсатмаган.

– Келганлардан биттаси¸ биз Тошкент вилояти ДХХсиданмиз¸ депти. Чилонзордаги тадбирни бузишга вилоят ДХХсининг қандай алоқаси бор¸ деган гапга¸ “шаҳарники келса¸ ëмон қилади”¸ деб жавоб беришган¸ дейди Анвар Назир.

Бу суҳбатдошга кўра¸ ДХХ 28 апрель кунги тарих ҳақидаги тадбирни бузиш билан қаноатланмасдан¸ Чиғатой Кўчар ва қизининг 9 май – Хотира ва қадрлаш куни муносабати билан режалаштирилган бошқа тадбирларда қатнашишини ҳам тақиқлаган.

– Агар бирор тадбирда қатнашсангиз¸ 24 соат ичида депоратция қиламиз¸ деб қўрқитишган кекса одамни. Домла шундан бери уйидан чиқмай ўтирипти¸ дейди Анвар Назир.

Озодлик Чиғатой Кўчар ва унинг қизидан ДХХ томонидан кўрсатилаëтган босим ҳақида изоҳ ола олмади.

ДХХ нинг на расмий сайти ва на оммавий ахборот воситалари боғланиши мумкин Матбуот хизмати телефон рақамлари очиқ бўлмагани боис¸Озодлик ДХХдан Чиғатой Кўчар ва қизининг нима сабабдан бундай назоратга олинганига оид маълумот олиш имконига эга эмас.

28 aprel kuni Toshkentda bir guruh o‘zbekistonlik tarixchi va ijodkorlar bilan uchrashishi kutilgan Turkiyadan kelgan o‘zbek ziëlisi Chig‘atoy Ko‘char DXX xodimlari deb taxmin qilinaëtgan guruh tomonidan olib ketildi.

Ko‘char va uning qizini “go‘ë terrorchini ushlagandek” olib ketgan bu guruh 70 yashar mehmonni to‘rt soat so‘roq-javob qilganidan so‘ng¸ yarim tunda qo‘yib yuborgan.

9 maygacha O‘zbekistonni aylanishni niyat qilgan Ko‘char¸ DXX xodimlari tomonidan¸ “biror tadbirda qatnashsa¸ 24 soat ichida deportatsiya qilinishidan” ogohlantirilgan.

28 aprel kuni Toshkentdagi “Result” markazida Chig‘atoy Ko‘char bilan suhbatga to‘plangan bir guruh ësh o‘zbek ziëlilari¸ Ko‘char bu tadbir arafasida olib ketilgani bois¸ u bilan ko‘rishmay tarqalishga majbur bo‘ldi.

Tadbir tashkilotchisi¸ tarixchi olim Anvar Nazir¸ muhojiratdagi Turkiston hukumatining prezidenti bo‘lgan Vali Qayumxon arxivi o‘ziga meros qolgan Chig‘atoy Ko‘char 28 aprel kungi tadbirda ¸ asosan¸ shu arxiv materiallari haqida gapirmoqchi bo‘lganini aytadi.

– Chig‘atoy Ko‘char Turkiston tarixiga oid noëb materiallar bor bu arxivni o‘zbekistonlik tarixchilar foydalanishiga ruxsat berish¸ hatto uni O‘zbekistonga sovg‘a qilish haqida gaplashmoqchi edi. Uning Turkiston tarixiga oid kitobi turkchada chiqdi va suhbatda uni O‘zbekistonda chiqarish haqida¸ umuman shu kitob haqida gaplashmoqchi edi. Hech qanday siësiy muhokama yo‘q edi¸ tarix¸ yaqin tariximiz haqida fikr almashmoqchi edik. Lekin domlani bu uchrashuv arafasida ovqatlanib turgan restoranidan “pasportingizda muammo bor ekan” degan bahona bilan olib ketishdi¸ deydi Anvar Nazir.

“Chig‘atoy Ko‘char va uning olima qizi Ërqinoy xonimni terrorchi kabi mashinaga solib olib ketgan guruh”¸ bunga bevosita guvoh bo‘lgan Anvar Nazirga ko‘ra¸ biror hujjat ëki Turkiyadan kelgan keksa olimni nega aynan kechqurun¸ favqulodda tezlik bilan suhbatga chaqirtirilishini izohlovchi ruxsatnoma ko‘rsatmagan.

– Kelganlardan bittasi¸ biz Toshkent viloyati DXXsidanmiz¸ depti. Chilonzordagi tadbirni buzishga viloyat DXXsining qanday aloqasi bor¸ degan gapga¸ “shaharniki kelsa¸ ëmon qiladi”¸ deb javob berishgan¸ deydi Anvar Nazir.

Bu suhbatdoshga ko‘ra¸ DXX 28 aprel kungi tarix haqidagi tadbirni buzish bilan qanoatlanmasdan¸ Chig‘atoy Ko‘char va qizining 9 may – Xotira va qadrlash kuni munosabati bilan rejalashtirilgan boshqa tadbirlarda qatnashishini ham taqiqlagan.

– Agar biror tadbirda qatnashsangiz¸ 24 soat ichida deporatsiya qilamiz¸ deb qo‘rqitishgan keksa odamni. Domla shundan beri uyidan chiqmay o‘tiripti¸ deydi Anvar Nazir.

Ozodlik Chig‘atoy Ko‘char va uning qizidan DXX tomonidan ko‘rsatilaëtgan bosim haqida izoh ola olmadi.

DXX ning na rasmiy sayti va na ommaviy axborot vositalari bog‘lanishi mumkin Matbuot xizmati telefon raqamlari ochiq bo‘lmagani bois¸Ozodlik DXXdan Chig‘atoy Ko‘char va qizining nima sababdan bunday nazoratga olinganiga oid ma’lumot olish imkoniga ega emas.

https://www.ozodlik.org/a/turkiston-legioni-vali-qayumxon-chigatoy-kochar/29917082.html

Alakalı yazılar

Yorum yazın