(krıl va lotında)
8 октябрь куни Жиноят ишлари бўйича Тошкент шаҳар суди, қамалмаслиги ҳақида прокурор ваъдаларига ишониб, Ўзбекистонга қайтгач ҳибсга олинган ака-ука диндорлар – 56 яшар Аброл ва 53 яшар Шуҳрат Дўсмуҳаммедовларнинг ҳар бирини 6.5 йилга озодликдан маҳрум этиш ҳақида ҳукм чиқарди.
Суд ака-укаларни Ўзбекистон Жиноят кодексининг 244- моддасида (Жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига таҳдид соладиган материалларни тайёрлаш ёки тарқатиш; диний экстремистик, сепаратистик, фундаменталистик ёки бошқа тақиқланган ташкилотлар тузиш, уларга раҳбарлик қилиш, уларда иштирок этиш) ва 223-моддасида (Қонунга хилоф равишда чет элга чиқиш ёки Ўзбекистон Республикасига кириш) айбдор деб топди.
Ака-укаларнинг жиноий шериги дея кўрилган 51 яшар Жўрабой Сатиболдиевга эса 5 йиллик қамоқ жазоси тайинланди.
Беш йилдан буён қидирувда бўлган тошкентлик диндор ака-укалар 28 май куни Истанбулдан Тошкентга қайтгач, аэропортда қариндошларига бирров кўрсатилганидан сўнг қўлга олинган эди.
Беш дақиқа давом этган якуний суд
Яқинларидан бирининг айтишича, якуний суд мажлиси шунчалар қисқа давом этганки, улар ҳукмни тинглашга ҳам улгура олмаганлар.
– Беш минутдан ўқиб чиқариб юборишди. То биз кириб борамиз дегунимизча, ҳукмни ўқиб чиқариб юборди. Эътирозларимизга ҳам қарамасдан, судья ҳукмни ўқиб, чиқиб кетди. Бўлди. Бошқа ҳеч қанақа гап-сўз бўлмади. Олти ярим йил ака-укаларга, деди, беш йил Жўрабой Сотиболдиевга, деди. Биз етиб киришга ҳам улгура олмадик, – деб айтди судда қатнашган айбланувчилар яқинларидан бири.
Шуҳрат Дўсмуҳаммедовнинг хотини Махсуданинг Озодликка айтишича, судья ҳукмни ўқиркан, айбланувчиларнинг соғлиги ва ўз ихтиёри билан Ўзбекистонга қайтганини эътиборга олмаган.
Қўйилган айблов
Ака-ука Дўсмуҳаммедовлар устидан чиқарилган тергов хулосаси
Тошкентнинг Шайхонтоҳур туманида яшаган Аброл ва Шуҳрат Дўсмуҳаммедовлар 28 май куни Истанбул-Тошкент рейси билан Ўзбекистонга қайтгач, милиция ходимлари томонидан ушланган эди.
Озодлик қўлга киритган тергов хулосаларидан маълум бўлишича, “Жиҳодчилар” қуролли гуруҳига аъзолик ва экстремистик адабиётларни сақлашда” айбланган ака-укалар жазоланишдан қўрқиб, 2013 йилнинг февралида Туркияга чиқиб кетган, Жўрабой Сотиболдиев эса, Ўзбекистон ичкарисида яшириниб юришга мажбур бўлган.
Унда шунингдек, ака-укаларнинг Ўзбекистонда “Ваҳобийлик” оқими раҳнамолари сифатида кўриладиган уламолар Абдували Мирзаев ва Обидхон Назаров ваъзларидан руҳлангани” айтилади.
Озодлик Тошкент шаҳар прокуратурасининг 16-бўлим прокурори Жаҳонгир Исмоилов билан боғланди.
Прокурор бу ҳақда телефон орқали ҳеч қандай маълумот бермаслигини айтди.
“Халқ президент қарорига қандай ишонсин?”
Махсуда Дўсмуҳаммедова президент Шавкат Мирзиёевнинг чақириқлари ва Тошкент шаҳар прокурорининг эри ва қайниси “Ўзбекистонга қайтиб келса, қамалмайди”, деган гапига чиппа-чин ишониб, қайтганини айтади.
– Бизнинг ҳаракатларимиз, президентимизнинг қарорлари қаерга кетди? Қўли қонга ботмаган бўлса, ҳарбий тайёргарликдан ўтмаган бўлса, дейилган қарорда. Улар ҳеч бирини қилмаган-ку?! Энди халқ президент қарорига қандай қилиб ишонсин? Президент қарорига қарши шунча иш қилишаяпти пастдагилар, – деди Махсуда Дўсмуҳаммедова.
Аммо, Ўзбекистон ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларининг биридан олинган маълумотга кўра, қидирувда бўлганлиги сабабли ихтиёрий қайтаётган бўлса ҳам, расмий равишда “қидирув натижасида умумий ушланганлар”, деб ҳисобланади.
“Ушланганларга нисбатан процессуал тартибда жиноий жавобгарликдан озод қилиш ёки қилмаслик масаласи кўрилади,” дейилади ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларидан бири берган маълумотда.
Президент сиёсати
2017 йил 15 июнда президент Мирзиёев мамлакат имомлари ва диний хизматчилар иштирокида ўтказган видеоселектор мажлисида “қора рўйхат”га тушган диндорларни қайта текшириш, қамоқдаги диндорларнинг оиласи билан ишлаш ҳақида топшириқ берган эди
2017 йилнинг 1 сентябрида Тошкентдаги Хасти Имом масжиди ҳовлисидаги Бароқхон мадрасасида имом хатиблар билан учрашар экан, президент “қора рўйхат”да турган 17 минг мусулмондан 16 минг нафари рўйхатдан чиқарилганива улардан 9 минг 500 нафари иш билан таъминланганини айтган эди.
Ўзбекистон Президентининг “қора рўйхат”га тушган диндорларни қайта текшириб ватанга қайтариш ҳақидаги топшириғидан кейин, оммавий бўлмасада, аммо қидирувдаги шахсларнинг мамлакатга қайтиши кузатилмоқда.
Мамлакат ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларининг биридан олинган маълумотга қараганда, “2018 йил, 1 август ҳолатига жами қидирувдагилар сони 8936 нафарни ташкил этади”.
Диний экстремистик оқимлар таркибида жиноят содир этганлиги учун жами 3390 нафар шахсга қидирув эълон қилинган бўлиб, 2018 йилнинг ўтган даврида уларнинг 134 нафари ушланган.
“Ушланганларнинг 78 нафарига (36 нафари ихтиёрий равишда қидирувдан қайтиб келганлиги, 42 нафари тузалиш йўлига ўтганлиги сабабли) муқаддам қўлланилган қамоқ эҳтиёт чораси қамоққа олиш билан боғлиқ бўлмаган бошқа эҳтиёт чорасига ўзгартирилган”, дейилади Ўзбекистон ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларидан олинган маълумотда.
8 oktyabr kuni Jinoyat ishlari bo‘yicha Toshkent shahar sudi, qamalmasligi haqida prokuror va’dalariga ishonib, O‘zbekistonga qaytgach hibsga olingan aka-uka dindorlar – 56 yashar Abrol va 53 yashar Shuhrat Do‘smuhammedovlarning har birini 6.5 yilga ozodlikdan mahrum etish haqida hukm chiqardi.
Sud aka-ukalarni O‘zbekiston Jinoyat kodeksining 244- moddasida (Jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan materiallarni tayyorlash yoki tarqatish; diniy ekstremistik, separatistik, fundamentalistik yoki boshqa taqiqlangan tashkilotlar tuzish, ularga rahbarlik qilish, ularda ishtirok etish) va 223-moddasida (Qonunga xilof ravishda chet elga chiqish yoki O‘zbekiston Respublikasiga kirish) aybdor deb topdi.
Aka-ukalarning jinoiy sherigi deya ko‘rilgan 51 yashar Jo‘raboy Satiboldiyevga esa 5 yillik qamoq jazosi tayinlandi.
Besh yildan buyon qidiruvda bo‘lgan toshkentlik dindor aka-ukalar 28 may kuni Istanbuldan Toshkentga qaytgach, aeroportda qarindoshlariga birrov ko‘rsatilganidan so‘ng qo‘lga olingan edi.
Besh daqiqa davom etgan yakuniy sud
Yaqinlaridan birining aytishicha, yakuniy sud majlisi shunchalar qisqa davom etganki, ular hukmni tinglashga ham ulgura olmaganlar.
– Besh minutdan o‘qib chiqarib yuborishdi. To biz kirib boramiz degunimizcha, hukmni o‘qib chiqarib yubordi. E’tirozlarimizga ham qaramasdan, sudya hukmni o‘qib, chiqib ketdi. Bo‘ldi. Boshqa hech qanaqa gap-so‘z bo‘lmadi. Olti yarim yil aka-ukalarga, dedi, besh yil Jo‘raboy Sotiboldiyevga, dedi. Biz yetib kirishga ham ulgura olmadik, – deb aytdi sudda qatnashgan ayblanuvchilar yaqinlaridan biri.
Shuhrat Do‘smuhammedovning xotini Maxsudaning Ozodlikka aytishicha, sudya hukmni o‘qirkan, ayblanuvchilarning sog‘ligi va o‘z ixtiyori bilan O‘zbekistonga qaytganini e’tiborga olmagan.
Qo‘yilgan ayblov
Aka-uka Do‘smuhammedovlar ustidan chiqarilgan tergov xulosasi
Toshkentning Shayxontohur tumanida yashagan Abrol va Shuhrat Do‘smuhammedovlar 28 may kuni Istanbul-Toshkent reysi bilan O‘zbekistonga qaytgach, militsiya xodimlari tomonidan ushlangan edi.
Ozodlik qo‘lga kiritgan tergov xulosalaridan ma’lum bo‘lishicha, “Jihodchilar” qurolli guruhiga a’zolik va ekstremistik adabiyotlarni saqlashda” ayblangan aka-ukalar jazolanishdan qo‘rqib, 2013 yilning fevralida Turkiyaga chiqib ketgan, Jo‘raboy Sotiboldiyev esa, O‘zbekiston ichkarisida yashirinib yurishga majbur bo‘lgan.
Unda shuningdek, aka-ukalarning O‘zbekistonda “Vahobiylik” oqimi rahnamolari sifatida ko‘riladigan ulamolar Abduvali Mirzayev va Obidxon Nazarov va’zlaridan ruhlangani” aytiladi.
Ozodlik Toshkent shahar prokuraturasining 16-bo‘lim prokurori Jahongir Ismoilov bilan bog‘landi.
Prokuror bu haqda telefon orqali hech qanday ma’lumot bermasligini aytdi.
“Xalq prezident qaroriga qanday ishonsin?”
Maxsuda Do‘smuhammedova prezident Shavkat Mirziyoyevning chaqiriqlari va Toshkent shahar prokurorining eri va qaynisi “O‘zbekistonga qaytib kelsa, qamalmaydi”, degan gapiga chippa-chin ishonib, qaytganini aytadi.
– Bizning harakatlarimiz, prezidentimizning qarorlari qayerga ketdi? Qo‘li qonga botmagan bo‘lsa, harbiy tayyorgarlikdan o‘tmagan bo‘lsa, deyilgan qarorda. Ular hech birini qilmagan-ku?! Endi xalq prezident qaroriga qanday qilib ishonsin? Prezident qaroriga qarshi shuncha ish qilishayapti pastdagilar, – dedi Maxsuda Do‘smuhammedova.
Ammo, O‘zbekiston huquqni muhofaza qiluvchi idoralarining biridan olingan ma’lumotga ko‘ra, qidiruvda bo‘lganligi sababli ixtiyoriy qaytayotgan bo‘lsa ham, rasmiy ravishda “qidiruv natijasida umumiy ushlanganlar”, deb hisoblanadi.
“Ushlanganlarga nisbatan protsessual tartibda jinoiy javobgarlikdan ozod qilish yoki qilmaslik masalasi ko‘riladi,” deyiladi huquqni muhofaza qiluvchi idoralaridan biri bergan ma’lumotda.
Prezident siyosati
2017 yil 15 iyunda prezident Mirziyoyev mamlakat imomlari va diniy xizmatchilar ishtirokida o‘tkazgan videoselektor majlisida “qora ro‘yxat”ga tushgan dindorlarni qayta tekshirish, qamoqdagi dindorlarning oilasi bilan ishlash haqida topshiriq bergan edi
2017 yilning 1 sentyabrida Toshkentdagi Xasti Imom masjidi hovlisidagi Baroqxon madrasasida imom xatiblar bilan uchrashar ekan, prezident “qora ro‘yxat”da turgan 17 ming musulmondan 16 ming nafari ro‘yxatdan chiqarilganiva ulardan 9 ming 500 nafari ish bilan ta’minlanganini aytgan edi.
O‘zbekiston Prezidentining “qora ro‘yxat”ga tushgan dindorlarni qayta tekshirib vatanga qaytarish haqidagi topshirig‘idan keyin, ommaviy bo‘lmasada, ammo qidiruvdagi shaxslarning mamlakatga qaytishi kuzatilmoqda.
Mamlakat huquqni muhofaza qiluvchi idoralarining biridan olingan ma’lumotga qaraganda, “2018 yil, 1 avgust holatiga jami qidiruvdagilar soni 8936 nafarni tashkil etadi”.
Diniy ekstremistik oqimlar tarkibida jinoyat sodir etganligi uchun jami 3390 nafar shaxsga qidiruv e’lon qilingan bo‘lib, 2018 yilning o‘tgan davrida ularning 134 nafari ushlangan.
“Ushlanganlarning 78 nafariga (36 nafari ixtiyoriy ravishda qidiruvdan qaytib kelganligi, 42 nafari tuzalish yo‘liga o‘tganligi sababli) muqaddam qo‘llanilgan qamoq ehtiyot chorasi qamoqqa olish bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa ehtiyot chorasiga o‘zgartirilgan”, deyiladi O‘zbekiston huquqni muhofaza qiluvchi idoralaridan olingan ma’lumotda.
ozodlık.
09.10.2018
