Ҳимматнинг турлилиги ва унинг жаннат талаби ҳамда дунё талабига таъсири
Ибнул Қаййим роҳимаҳуллоҳ айтадилар: «Аллоҳга қасамки, ҳимматлар нақадар муҳим ва улар бир-биридан нақадар фарқли! Баъзи ҳимматлар аршга осилган бўлса, баъзилари ҳожатхона атрофида айланади». Йигитлардан бир гуруҳи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келдилар, улардан ҳар бирининг ўз истаги бор эди. Бири шафоат-ҳомийлик истаса, бошқаси молу дунё истагида ва яна бири ҳожати битишини истарди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам эса улардан иккисининг истакларини бажардилар. Учинчиларига навбат келганда, у Пайғамбари- миз соллаллоҳу алайҳи ва салламга: «Сиздан бир истагим бор, фақат бу ўз ўртамизда бўлсин», – деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу олийҳиммат йигитга қараб:
— Нима истагинг бор.
— Мен сиздан молу дунё ёки дунёвий бир ҳожат истамайман. Мен сиздан фақат бир нарса сўрайман.
— Нима нарса экан?
— Жаннатда сиз билан бирга бўлишни истайман.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга йўл кўрсатдилар ва:
— Бу тилагинг амалга ошиши учун кўп намоз ўқиб менга ёрдам бер. Чунки сен Аллоҳга ҳар сажда қилганингда, Аллоҳ таоло у сабабли сенинг даражангни бир поғона кўтаради ва шу сабабли сенинг бир гуноҳингдан ўтади.
Ҳимматлар инсонни ҳаракатга келтиради. Фалончи билан тугунчининг фарқига бир назар солинг! Нимага фалончи жуда қаттиқ совуқда иссиқ жойини ташлаб, Аллоҳнинг жарчисига (муаззинга) лаббай, деб ижобат қилади. У ўз парвардигори таборака ва таолонинг жарчисига қулоқ солиб, шаҳвати ва жойини ташлашига уни нима ундади?! Айни пайтда тугунчи Аллоҳнинг жарчиси «Намоз уйқудан афзал!», – деб жар солганини эшита туриб, ўрнидан тура олмади, ҳолбуки, у намозга чиқмаслиги сабабли мунофиқлар сафига қўшилиб қолишини яхши билади. Фалончини ҳаромдан бир сўм ҳам олмайдиган, тугучини эса ҳалолданми ё ҳаромдан еяётганига эътибор бермайдиган қилиб қўйган нарса нима? Унисини тоат қилишга нима ундамаоқдаю, бунисини тоатдан нима тўсиб қўймоқда? Унисини нима ҳаромдан тийиб қўймоқдаю бунисини ҳаром ишларни қилишига солиб қўйяётган нима? Бу жаннатдан бошқасини эваз бўлишига рози бўлмайдиган олий ҳимматлардир! Шунинг учун ҳам Ибнул Жавзий роҳимаҳуллоҳ айтганлар: «Умр жуда ҳам қимматбаҳо, уни жаннатдан бошқасига алиштирма!» Инсонлар икки турли бўлади, учинчиси йўқ: «Орангизда дунё истаган кишилар ҳам, охират истаган кишилар ҳам бор». Улар бир-бирларидан фарқлидирлар. Айтилган сўздан кўра қилинган ишниннг таъсири каттароқ. Бир мураббий фарзандларидан бирига айтган экан: «Сенинг асосий ғаминг асло еб-ичиш, турар жой ва уйланиш бўлмасин. Булар нафснинг ғами, қалбнинг ғами қаерда қолади? Ҳақиқий ғаминг – сени ғамга солган нарсадир. Шундай экан сенинг ғаминг Аллоҳнинг розилиги ва охират ҳовлисидаги саодатмандлик бўлсин!»
Умар ибн Абдулазизнинг ҳиммати
Умар ибн Абдулазиз олий ҳиммати билан қандай қилиб улуғлар сафига қўшила олгани ҳақида сўров бўлди. У ўзининг қисқа халифалик даврида Хулафои Рошидинларнинг бешинчиси бўла олди. Унинг халифалиги икки йил, беш ой ва бир неча саноқли кунлар давом этган, холос. Лекин у шу вақтда қанча нарсани амалга оширгани Аллоҳга аён. Одамлар ўзаро бир-бирларидан сўрашади, қандай қилиб Умар Ибн Абдулазиз бунчалик ишларни амалга ошира олди? Жавоб шу эдики, у ҳар бир қадамини Ёлғиз Аллоҳ учун деган ниятда ташлаган. Ўз ҳаётини Аллоҳ таборака ва таоло учун бахшида қилган эди. Шу сабабдан бир ўзи қисқа вақт ичида, узоқ йиллар мобайнида бир қанча қавмлар қила олмаган ишларни рўёбга чиқарди. У киши амир бўлишидан илгари аёли Фотимага: «Эй Фотима, менинг ўч нафсим амирликни истаябди», – дер эди ва амир ҳам бўлди. Амир бўлганидан кейин ҳимматлари юксалиб кетди ва аёлига: «Эй Фотима, менинг ўч нафсим халифаликни истаябди», – деди ва халифаликка ҳам эришди. Барча мусулмонларга, қирқдан ортиқ ислом диёрларига амир бўлди. Ер юзининг шарқию ғарби у кишининг қўл остида, у кишига тобе бўлди. Халифа бўлганидан кейин ҳиммати янада юксалди ва аёлига: «Эй Фотима, менинг ўч нафсим жаннатни истаябди”, – деди ва жаннат сари интилиб, жаннат учун амал қилди. Ҳайит куни жон чиқиш вақти яқинлашганда одамларни ҳузуридан чиқиб кетишга буюрди. Улар чиқдилар ва кимнингдир ушбу оятни ўқиганини эшитдилар: «Биз ўша охират диёрини ер юзида зулму-зўравонлик ва бузғунчилик қилишни истамайдиган кишилар учун қилурмиз. Оқибат тақво қилувчи кишиларникидир». Аллоҳ унинг ажрларини мўл қилиб берсин. Унинг мақсади пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек ягона эди: «Ким ғамларни битта ғам — охират ғами — қилса, Аллоҳ таоло унинг дунё ва охират ғамларини аритади».
(Давоми бор)
Манба: IslamNuri.com
Himmatning turliligi va uning jannat talabi ham da dunyo talabiga ta’siri
Ibnul Qayyim rohimahulloh aytadilar: «Allohga qasamki, himmatlar naqadar muhim va ular bir-biridan naqadar farqli! Ba’zi himmatlar arshga osilgan bo‘lsa, ba’zilari hojatxona atrofida aylanadi». Yigitlardan bir guruhi Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga keldilar, ulardan har birining o‘z istagi bor edi. Biri shafoat-homiylik istasa, boshqasi molu dunyo istagida va yana biri hojati bitishini istardi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam esa ulardan ikkisining istaklarini bajardilar. Uchinchilariga navbat kelganda, u Payg‘ambari- miz sollallohu alayhi va sallamga: «Sizdan bir istagim bor, faqat bu o‘z o‘rtamizda bo‘lsin», – dedi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bu oliyhimmat yigitga qarab:
— Nima istaging bor.
— Men sizdan molu dunyo yoki dunyoviy bir hojat istamayman. Men sizdan faqat bir narsa so‘rayman.
— Nima narsa ekan?
— Jannatda siz bilan birga bo‘lishni istayman.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam unga yo‘l ko‘rsatdilar va:
— Bu tilaging amalga oshishi uchun ko‘p namoz o‘qib menga yordam ber. Chunki sen Allohga har sajda qilganingda, Alloh taolo u sababli sening darajangni bir pog‘ona ko‘taradi va shu sababli sening bir gunohingdan o‘tadi.
Himmatlar insonni harakatga keltiradi. Falonchi bilan tugunchining farqiga bir nazar soling! Nimaga falonchi juda qattiq sovuqda issiq joyini tashlab, Allohning jarchisiga (muazzinga) labbay, deb ijobat qiladi. U o‘z parvardigori taboraka va taoloning jarchisiga quloq solib, shahvati va joyini tashlashiga uni nima undadi?! Ayni paytda tugunchi Allohning jarchisi «Namoz uyqudan afzal!», – deb jar solganini eshita turib, o‘rnidan tura olmadi, holbuki, u namozga chiqmasligi sababli munofiqlar safiga qo‘shilib qolishini yaxshi biladi. Falonchini haromdan bir so‘m ham olmaydigan, tuguchini esa haloldanmi yo haromdan yeyayotganiga e’tibor bermaydigan qilib qo‘ygan narsa nima? Unisini toat qilishga nima undamaoqdayu, bunisini toatdan nima to‘sib qo‘ymoqda? Unisini nima haromdan tiyib qo‘ymoqdayu bunisini harom ishlarni qilishiga solib qo‘yyayotgan nima? Bu jannatdan boshqasini evaz bo‘lishiga rozi bo‘lmaydigan oliy himmatlardir! Shuning uchun ham Ibnul Javziy rohimahulloh aytganlar: «Umr juda ham qimmatbaho, uni jannatdan boshqasiga alishtirma!» Insonlar ikki turli bo‘ladi, uchinchisi yo‘q: «Orangizda dunyo istagan kishilar ham, oxirat istagan kishilar ham bor». Ular bir-birlaridan farqlidirlar. Aytilgan so‘zdan ko‘ra qilingan ishninng ta’siri kattaroq. Bir murabbiy farzandlaridan biriga aytgan ekan: «Sening asosiy g‘aming aslo yeb-ichish, turar joy va uylanish bo‘lmasin. Bular nafsning g‘ami, qalbning g‘ami qayerda qoladi? Haqiqiy g‘aming – seni g‘amga solgan narsadir. Shunday ekan sening g‘aming Allohning roziligi va oxirat hovlisidagi saodatmandlik bo‘lsin!»
Umar ibn Abdulazizning himmati
Umar ibn Abdulaziz oliy himmati bilan qanday qilib ulug‘lar safiga qo‘shila olgani haqida so‘rov bo‘ldi. U o‘zining qisqa xalifalik davrida Xulafoi Roshidinlarning beshinchisi bo‘la oldi. Uning xalifaligi ikki yil, besh oy va bir necha sanoqli kunlar davom etgan, xolos. Lekin u shu vaqtda qancha narsani amalga oshirgani Allohga ayon. Odamlar o‘zaro bir-birlaridan so‘rashadi, qanday qilib Umar Ibn Abdulaziz bunchalik ishlarni amalga oshira oldi? Javob shu ediki, u har bir qadamini Yolg‘iz Alloh uchun degan niyatda tashlagan. O‘z hayotini Alloh taboraka va taolo uchun baxshida qilgan edi. Shu sababdan bir o‘zi qisqa vaqt ichida, uzoq yillar mobaynida bir qancha qavmlar qila olmagan ishlarni ro‘yobga chiqardi. U kishi amir bo‘lishidan ilgari ayoli Fotimaga: «Ey Fotima, mening o‘ch nafsim amirlikni istayabdi», – der edi va amir ham bo‘ldi. Amir bo‘lganidan keyin himmatlari yuksalib ketdi va ayoliga: «Ey Fotima, mening o‘ch nafsim xalifalikni istayabdi», – dedi va xalifalikka ham erishdi. Barcha musulmonlarga, qirqdan ortiq islom diyorlariga amir bo‘ldi. Yer yuzining sharqiyu g‘arbi u kishining qo‘l ostida, u kishiga tobe bo‘ldi. Xalifa bo‘lganidan keyin himmati yanada yuksaldi va ayoliga: «Ey Fotima, mening o‘ch nafsim jannatni istayabdi”, – dedi va jannat sari intilib, jannat uchun amal qildi. Hayit kuni jon chiqish vaqti yaqinlashganda odamlarni huzuridan chiqib ketishga buyurdi. Ular chiqdilar va kimningdir ushbu oyatni o‘qiganini eshitdilar: «Biz o‘sha oxirat diyorini yer yuzida zulmu-zo‘ravonlik va buzg‘unchilik qilishni istamaydigan kishilar uchun qilurmiz. Oqibat taqvo qiluvchi kishilarnikidir». Alloh uning ajrlarini mo‘l qilib bersin. Uning maqsadi payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytganlaridek yagona edi: «Kim g‘amlarni bitta g‘am — oxirat g‘ami — qilsa, Alloh taolo uning dunyo va oxirat g‘amlarini aritadi».
(Davomi bor)
