UNESCO; Paris’te gerçekleştirdiği Somut Olmayan Kültürel Miras Komitesi toplantısında, Orta Asya halklarının bugünde kullandığı geleneksel ev ‘bozüy’ü de koruma altına aldı. Bozüy, Kırgızistan ve Kazakistan’ın birlikte sunduğu dosyayla kültür mirası listesine alındı
Kırgızların ulusal evi olarak bilinen bozüy, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne alındı. Orta Asya halklarının yüzyıllardır vazgeçemediği ev artık UNESCO’nun korumasında olacak.
BOZÜY, YURT YA DA YURTA
Karar, UNESCO’nun Kasım ayının sonunda Paris’te gerçekleştirdiği toplantıda alındı. Burada, milletvekili Karganbek Samakov başkanlığındaki heyet Kırgızistan’ı temsil etti. Orta Asya’da bozüy olarak bilinen ev, dünyada yurt veya yurta adıyla tanınıyor.
Bozüy kolayca sökülmesi ve yeniden kurulabilmesi nedeniyle halen Orta Asya ülkelerinde kullanılıyor. Bir devenin taşıyabileceği kadar hafif olan bozüyler, yazları serin, kışlarıysa kolay ısıtılabilen bir yapıya sahip.
ÖNCE KAPISI DİKİLİYOR
Bozüyün kurulumu kapıyla başlıyor. Kapının dikilmesinin ardından, kerege olarak adlandırılan ağaç duvarlar üzerine, yay biçiminde uzun sırıklarla, tündük denilen tavan bağlantısı yapılıyor. Havalandırma sistemi görevindeki bu tündükler aynı zamanda Kırgız bayrağının simgesi.
Belirli bir eğim verilmiş uuk denilen ağaç parçaları, keregelere deri iplerle bağlanarak tutturuluyor. Daha sonra kerege, sazlardan örülmüş halıyla kaplanıyor. Bozüy, son olarak özel hazırlanan keçe ile sarmalanarak dış etkilerden yalıtılarak, yaşanılabilir hale geliyor.
DÜĞÜN VE CENAZELERİN VAZGEÇİLMEZİ
Çeşitli desenlere sahip dar ve uzun kordonlarsa, bozüyü süsleyen unsurlardan. Farklı büyüklüklerde kurulabilen bozüylerin boyutlarını, içerisinde bulunan ‘uuk’ denen ağaçların sayısı belirliyor. İşinin ehli bir ustanın iskeletini bir ayda hazırladığı bozüyler, Kırgızistan’da düğün veya cenaze törenlerin de kutlama ve taziyelerin kabulü için de dikiliyor.
Kaynak: Kuzey Haber Ajansı
